مشاوره تحصیلی از دبستان تا دوازدهم (دبیرستان) | اهمیت داشتن مشاور
اهمیت مشاوره تحصیلی در چیست؟ آیا دانشآموزان در تمامی مقاطع تحصیلی به همراهی مشاور تحصیلی نیاز دارند؟ این همراهی چگونه است؟ و یا چه تأثیری در پیشرفت تحصیلی دانشآموزان دارد؟ این سؤالات و شاید دهها نوع سوال دیگر همگی دغدغه بسیاری از دانشآموزان و والدین آنها در تمام دوران تحصیل است.
در دوران طولانی تحصیل از آغاز ابتدایی تا سالهای پایانی و مرحله سخت کنکور دانشآموزان با دورههای مختلف تحصیلی روبهرو هستند که در هر دوره شرایط خاص و متفاوتی را تجربه میکنند. گاهی شرایط تحصیل ساده و گاهی آنچنان حساس است که آینده شغلی و مسیر زندگی دانشآموز را تعیین خواهد کرد. اهمیت مشاوره تحصیلی برای هدایت دانشآموز و راهنمایی والدین است تا در این مسیر دانشآموز داستان ما هدفمند و با برنامهریزی قدم بردارد. در عین حال علاوه بر اهداف درسی به دیگر فعالیتهای خود از قبیل ورزش، هنر، تفریح و… نیز سروسامان بخشد. در این مقاله از گروه یاوران دانش به بررسی اهمیت مشاوره تحصیلی میپردازیم و قرار است تا لزوم بهرهمندی از مشاوره را در تمام دوران تحصیل بررسی کنیم.
- بخوانید
نقش مشاوره تحصیلی در مقاطع دبستان
روند طولانی تحصیل هر دانشآموز از سالهای دبستان آغاز میشود. در این سالها قرار است تا دانشآموزان آموزشهای پایه را در کنار مهارتهای زندگی و مسئولیتهای اجتماعی یاد بگیرند. در این دوره ابتدایی نیازی به مشاوره تحصیلی نداریم و قاعدتاً الزامی برای تدوین یک برنامهریزی درسی احساس نمیشود. بارها دیدهایم که والدین اصرار دارند تا از همان سالهای ابتدایی از حضور یک مشاور تحصیلی استفاده کنند؛ اما آیا شرح وظایفی برای این مشاور وجود دارد؟
مشاور تحصیلی خود به خود در دوره ابتدایی برقرار است. چرا که معلم کلاس همزمان حین فعالیتهای آموزشی با تعیین تکالیف و نظارت بر چگونگی اجرای آنها نقش یک مشاور تحصیلی را تماموکمال بازی خواهد کرد. به این ترتیب مادامیکه دانشآموز دوره ابتدایی زیر نظر یک معلم آگاه و آموزشدیده تحصیل میکند، دیگر نیازی به بهرهمندی از خدمات مشاورهای دیگری ندارد. اما سوال اساسی این است که معلم دوره ابتدایی چگونه وظایف یک مشاور تحصیلی را اجرا خواهد کرد؟
- بخوانید
تکنیک مشاوره و هدایت تحصیلی دوره ابتدایی چگونه است؟
نقش مشاور برای دانشآموزان ابتدایی در همان تعیین تکالیف و نظارت بر اجرای آن عملی خواهد شد. معلم آگاه میتواند با تعیین مقدار تکالیف و ترتیب درس خواندن دانشآموز روند مشخص مشاور تحصیلی دوره ابتدایی را کامل کند.
معلم دوره ابتدایی با رعایت تکنیکهای درست تعیین تکالیف و تدوین یک برنامه درسی کامل قادر است تا به راحتی نقش مشاور تحصیلی را بر عهده بگیرد. تنها نکته مهارت معلم در اجرای این وظیفه است. چرا که لازم است تا معلم دوره ابتدایی آموزش دیده باشد و از اصول برنامهریزی درسی آنهم برای دانشآموزان نوپا اطلاع داشته باشد.
معلم آموزش دیده از چگونگی تعیین تکالیف، نحوه اجرای تکالیف و حتی مقدار درست آن برای تأثیرگذاری مثبت بر دانشآموزان دوره ابتدایی آگاهی کامل دارد. بنابراین اگر از سطح آموزش مدرسه و مهارت معلم و دانشآموز ابتدایی خود اطمینان دارید، دیگر نیازی نیست تا دغدغه حضور مشاور را داشته باشید.
البته میتوانید برای فعالیتهای جانبی دانشآموز از قبیل فعالیتهای هنری، ورزشی، تفریحی و هر فعالیت خارج از برنامه درسی از حضور مشاور کمک بگیرید. در چنین شرایطی مشاور به شما کمک میکند تا تعادلی میان تمامی فعالیتهای جانبی و روند درسی دانشآموز ایجاد شود.
نقش مشاور در دوره متوسطه اول تحصیلی
از دوره ابتدایی و ۶ سال اول تحصیلی دانشآموزان عبور میکنیم و قدم در دوره متوسطه اول میگذاریم. این دوره در حد فاصل سالهای ۷، ۸ و ۹ تحصیل دانشآموزان قرار دارد. دانشآموزان در این سالها اگر چه همچنان با حجم درسهای سنگین روبرو نیستند، اما شرایط تحصیل متفاوتی از دوره ابتدایی را تجربه میکنند. چرا که قرار است تا با تعداد بیشتر درسها در کنار معلمهای گوناگون تحصیل را ادامه دهند.
روند تحصیل در دوره متوسطه اول چندان پیچیده نیست. با این وجود تعدد معلمها باعث میشود تا فردی به عنوان هدایت تحصیلی بر روند مطالعه دانشآموزان نظارت کامل نداشته باشد. در این سالها هر معلم در حیطه وظایف خود قدم برداشته و کلا دغدغه برنامه تحصیلی دانشآموزان را ندارد.
بنابراین برای اولین بار به شکل جدی لازم است تا از حضور مشاور تحصیلی برای بررسی شرایط درسی و روند مطالعاتی دانش استفاده شود. اما این مشاوره در سطح کلی و برای تعیین یک خط و مش کلی انجام میشود. مثلاً در بازههای ۲ ماه یکبار و برای ۴ الی ۸ بار برنامه مشاورهای میتوانیم کل برنامه تحصیلی دانشآموزان را در این سالها مدیریت کنیم. به این ترتیب مطالعه روزانه دانشآموز نظم خواهد داشت و توازنی میان فعالیتهای ورزشی و تفریحی در کنار وظایف درسی او ایجاد میشود.
نقطه عطف تحصیلی در دوره متوسطه اول و سال نهم
اگر چه روند تحصیلی دوره متوسطه اول در کل ساده است و دانشآموزان با کمترین چالش مسیر معینی از برنامههای تحصیلی را سپری میکنند؛ اما در همین دوره نقطه عطف تأثیرگذاری وجود دارد. این نقطه در نیمه دوم سال نهم تحصیلی است. زمانی که قرار است تا دانشآموزان برای چندین امتحان هماهنگ پایان سال آماده شوند و در مرحله کلیدی تعیین رشته قرار بگیرند.
در پایان سال نهم هر دانشآموز باید رشته تحصیلی خود را انتخاب کند و قطعاً این انتخاب جدیترین چالش تحصیلی او تا آن لحظه خواهد شد. انتخابی که میتواند نقش برجسته در دوران تحصیلی حتی در مقاطع دانشگاهی داشته باشد و تمام دورههای زندگی آینده دانشآموز را تعیین نماید. اهمیت مشاوره تحصیلی در همین نقطه عطف دیده میشود.
معمولاً توصیه میشود که دانشآموزان در دوره متوسطه دوم برای هر دو هفته یکبار زیر نظر مشاور تحصیلی شرایط تحصیل و برنامههای خود را بررسی کنند تا یک برنامه جامع و هدفمند را تدارک ببینند. به این ترتیب در پایان سال نهم دانشآموز داستان ما به خوبی از توانمندیها و علایق خود اطلاع دارد و کاملاً واضح میتواند برای نقطه عطف تعیین رشته اقدام کند.
اهمیت مشاوره تحصیلی در پایه دهم، یازدهم و دوازدهم
شرایط تحصیلی دوره متوسطه دوم به طور کامل با آنچه دانشآموز تاکنون تجربه کرده متفاوت است. حجم درسها بیشتر شده و رویکرد مطالعاتی جدیتر دنبال میشود. در عین حال باید کمکم برای حضور در شرایط کنکوری آماده شده و در مسیر رقابتی تنگاتنگ با دیگر دانشآموزان قرار بگیرد. از طرفی همین دوره مصادف است با سالهای نوجوانی که چالشهای مخصوص خود را به دنبال دارد.
آنچه مسلم است، دانشآموزان نمیتوانند بدون حضور مؤثر مشاوره تحصیلی این دوره پرفراز و نشیب را با موفقیت سپری کنند. حضور مشاور باعث میشود تا دانشآموز در برنامهریزی درسی موفقتر ظاهر شود. در عین حال از بحرانهای شخصیتی و شرایط حاکم بر دوره نوجوانی عبور کرده و از لحاظ روانی فرد آرامتر، مطمئنتر و با اعتماد به نفس بالاتری گردد. مشاور تحصیلی خوب و کاربلد قادر است تا هم در برنامهریزی درسی و هم در شرایط روحی و شخصیتی به دانشآموزان کمک کند. اما این مشاور تحصیلی دقیقاً کیست؟ آیا هر کسی میتواند نقش مشاور کنکور را داشته باشد؟
دانشآموز متوسطه دوم به حضور چه کسانی نیاز دارد؟
یک دانشآموز متوسطه دوم هم به برنامهریزی درسی نیاز دارد و هم باید در توازن برنامههای خود حرکت کند. به این ترتیب هر دانش آموز متوسطه دوم به حداقل دو نفر در کنار خود نیاز دارد:
- بخوانید
برنامهریز درسی
اولین نفر کسی است که میتواند جریان درسی دانشآموز را برنامهریزی کند. این فرد نسبت به تمامی دروس آشنایی کامل دارد. در عین حال از موضوع دروس مطلع است و مقدار سختی و آسانی هر درس را ارزیابی میکند. همچنین از روشهای مطالعه هر درس آگاه است و به خوبی میداند که دانشآموز متوسطه دوم قرار است تا چگونه درس بخواند و یا چطور زمان را میان خواب، استراحت، تفریح و درسها مدیریت کند. برنامهریز درسی فردی آگاه از روشهای درس خواندن است؛ اما لزوماً یک مشاور تحصیلی کارکشته نیست.
روانشناسی
فرد دومی که قرار است تا به جریان تحصیلی دانشآموز متوسطه دوم کمک کند، به نوعی روانشناس است. این فرد کسی است که به خوبی از اصول روانشناسی تحصیلی خصوصاً در سطح نوجوانان اطلاع دارد. دانشآموز متوسطه دوم در سنین نوجوانی به سر میبرد و در این دوره قرار است تا با فعالیتهای اجتماعی آشنا شده و در کشمکش مسائل فردی و خانوادگی و جامعه قرار بگیرد. گاهی دانشآموزان در مدیریت این روابط اجتماعی و فردی در کنار یکدیگر ناتوان هستند و بحرانهای روحی ایجاد شده باعث اختلال در نظم درسی آنها خواهد شد. اهمیت روانشناسی تحصیلی برای آن است که دانشآموز را از لحاظ روحی قویتر و از نظر روابط اجتماعی و مواجهه با دروس توانمندتر سازد.
مشاور تحصیلی کیست و چکار میکند؟
برای پیشبرد اهداف تحصیلی و شخصیت قدرتمند و اعتماد به نفس بالای دانشآموز به حضور هر دو نفر برنامهریز درسی و روانشناس تحصیلی نیاز داریم. اما تجربه ثابت کرده است که هماهنگی میان این دو نفر دشوار است. لااقل اطمینان داریم که دانشآموز به تنهایی نمیتواند نظرات و خواستههای این دو نفر را کنار هم هماهنگ کند. در عین حال عموم والدین از مهارت کافی برخوردار نیستند. در این مرحله به فرد دیگری نیاز داریم که از ترکیب مهارتهای برنامهریزی درسی و روانشناسی تحصیلی مطلع باشد. کسی که میتواند نوع برنامهریزی درسی دانشآموز را تحلیل کرده و برای درک شرایط روحی و روانی دانشآموز توانایی دارد. به این فرد اصطلاحاً مشاور تحصیلی میگویند. این مشاور تحصیلی باید از حداقل دو مهارت برخوردار باشد:
- از توانایی برنامهریزی تحصیلی و یا تحلیل برنامهریزی تحصیلی برخوردار باشد.
- به توانمندیهای روانشناسی مسلح باشد. به شکلی که نسبت به اصول پایه روانشناسی تحصیلی آگاه بوده و از شرایط روحی در سنین نوجوانی و حتی نیازهای روانشناختی والدین مطلع باشد.
با این رویکرد مشاور تحصیلی لزوماً فقط یک برنامهریز درسی نیست. بلکه کسی است که علاوه بر دورههای برنامهریزی از دورههای روانشناسی برخوردار بوده و قادر است که نیازها، شرایط تحصیلی، بحرانهای روحی و سبک مطالعاتی و… هر دانشآموز را بهجا بررسی و تحلیل نماید.
- بخوانید
وظایف و مسئولیتهای مشاور تحصیلی چیست؟
در دوره متوسطه دوم که از سال دهم آغاز میشود، نیاز به همراهی مشاور تحصیلی برای دانشآموزان الزامی است تا مسیر مطالعاتی و همچنین روحیه تحصیلی آنها مدیریت شده و دانشآموز با حس اعتماد به نفس بالاتر و ذهن آرامتری مسیر تحصیل خود را ادامه دهد. در این دوره لازم است تا مشاور تحصیلی برای هر هفته حداقل یکبار با دانشآموز ارتباط گرفته و شرایط پیش روی او را مدیریت کند.
از طرفی بهتر است تا برای ماهی یکبار با والدین دانشآموز ارتباط بگیرد. این ارتباط حتی ممکن است بیشتر و عمیقتر باشد. مثلاً زمانی که مشاور تحصیلی در مدرسه حاضر است، ملاقات هر روزه او با دانشآموز مفید و حس هماهنگی عمیقتری را باعث میشود. اما در این ملاقاتهای پیدرپی مشاوره تحصیلی چه میگذرد؟ وظایف مشاور تحصیلی در قبال دانشآموز و والدین آنها چیست؟ در ادامه وظایف کلی مشاور در قبال دانشآموز را بررسی میکنیم:
روشهای مطالعه را برای دانشآموز مدیریت میکند
درسها متفاوت هستند و نوع مطالعه آنها به کلی با یکدیگر متفاوت است. مثلاً آیا میتوانید به همان سبکی که درس عربی را میخوانید، برای مطالعه فیزیک اقدام کنید؟ مشکل جدی دانشآموزان عدم آگاهی از روشهای مطالعاتی است؛ اما مشاور تحصیلی آگاه میتواند به دانشآموز برای پیدا کردن بهترین تکنیک مطالعاتی دروس با توجه به تواناییها و مهارتهای دانشآموز کمک کند. همچنین حضور مشاور کنکور برای روش درسی و مطالعه تستی دروس مفید است.
هماهنگی مدل آموزش معلم با امتحان نهایی و کنکور
بارها دیدهایم که دانشآموزان در مواجهه با کنکور و حتی امتحان نهایی گیج و سردرگم هستند. با اندکی جستجو ریشههای این سردرگمی را در عدم هماهنگی روش تدریس معلم و مدل برگزاری امتحان نهایی و کنکور پیدا خواهیم کرد. همه معلمها روشهای تدریس خود را آپدیت نمیکنند و همین نکته ساده باعث مشکلات جدی برای دانشآموزان متوسطه دوم خواهد شد. اما مشاور کنکور میتواند برای هماهنگ کردن مدل آموزش معلم و کنکور اقدام کند.
مدیریت حجم تکالیف و هدفمند کردن فعالیتهای دانشآموز
گاهاً دانشآموزان با حجم قابل توجه تکالیف و یا برنامههای بیمورد و کارهای غیرضروری روبهرو هستند که آنها را خسته میکند. کارهای اضافی از قبیل آزمونهای مکرر، تکالیف تکراری و بیش از حد، جزوههای اضافی و… همگی چالشهایی هستند که هم وقت دانشآموز و هم روحیه آن را تخریب میکند. دانشآموزان کمتجربهتر از آن هستند که این بارهای اضافی را تشخیص دهند و کمجرأتتر از آن هستند که این بارهای اضافی را انجام ندهند. اما مشاوره تحصیلی میتواند به آنها در هدفمند کردن تکالیف و وظایف کمک کند.
مشاوره تحصیلی متوسطه دوم یا دبیرستان | دوازدهم، یازدهم و دهم
دوره متوسطه دوم در حد فاصل سالهای پایانی تحصیل دانشآموزی از سال دهم تا دوازدهم قرار دارد. این دوره دروازه ورود به تحصیلات دانشگاهی است و در پایان آن با امتحان چالش برانگیز کنکور مواجه هستیم.
در عین حال طبق روش جدید برگزاری کنکور نتایج امتحان نهایی هر سه سال متوسطه دوم در نتایج نهایی تأثیرگذار است. روش مطالعاتی، برنامهریزی درسی، استراتژی تحصیلی و در کل سبک زندگی دانشآموزی متوسطه دوم به کلی با آنچه تاکنون از سالهای ابتدایی تحصیل تجربه کرده، تغییر میکند.
اهمیت مشاوره تحصیلی در مدیریت مطالعه و سبک زندگی دانشآموز و همچنین آگاهی والدین آنها در این سالهای حساس و پایانی تحصیل دانشآموز است. اما روش مشاوره در هر سال از دهم تا دوازدهم متفاوت است. در این مقاله به تفکیک، چگونگی برنامهریزی مشاوره تحصیلی هر سال از متوسطه دوم را بررسی خواهیم کرد.
- بخوانید
روش مشاوره تحصیلی سال دهم
سال دهم اولین سال از دوره متوسطه دوم است و آغازی بر روش تحصیلی متفاوت و هدفمند دانشآموز تلقی میشود. در عین حال با وجود فاصله دو ساله با کنکور نتایج امتحان نهایی آن در نتایج پایانی کنکور تأثیرگذار است. از طرفی دانشآموز سال دهمی برای اولینبار با جو مطالعات جدی روبرو شده و خود را در یک رقابت بزرگ با ابعاد کشوری پیدا میکند.
در عین حال آغاز پروسه طولانی کنکور است. اما آیا لازم است تا دانشآموز دهمی در حد فاصل دو ساله تا کنکور زندگی را برای خودش و خانواده سخت و پرتنش سازد؟
اهمیت مشاور تحصیلی در همین نکته ساده اما کلیدی است. زمانی که قرار است تا دانشآموز دهمی را جدیتر کرده اما همچنان او را در آرامش یک سبک زندگی هدفمند با انجام تمامی فعالیتهای عادی زندگی قرار دهیم.
وظایف مشاور تحصیلی در سال دهم
مشاوران تحصیلی در سال دهم با دانشآموزانی روبرو هستند که عموماً سبک مطالعاتی درستی ندارند. از روشهای حرفهای درس خواندن بیاطلاع هستند و قاعدتاً نمیتوانند استراتژی مطالعاتی را درک کرده و تابع یک برنامهریزی طولانی مدت شوند.
عموم این دانشآموزان تحت تأثیر فشار روانی کنکور قرار دارند و خیلی زود آن را چون چالش بزرگ و گاهاً ترسناک دنبال میکند. والدین این دانشآموزها هم معمولاً کمتجربه، ناآگاه اما خیلی حساس و سختگیر هستند. تا جاییکه نمیتوانند تعادل درس در کنار تفریح دانشآموز را مدیریت کنند. وظایف مشاور تحصیلی در سال دهم سروسامان دادن این حجم از ناهماهنگیها و کم آگاهیها است.
وظایف مشاور در سال دهم به قرار زیر است:
1- دانشآموز را با سبک مطالعه تایمی یا باکسی یا زنگ به زنگ آشنا میکند
اولین قدم آشنایی دانشآموز با روش مطالعاتی حرفهای در دوره متوسطه دوم است. عموم دانشآموزان با همان تفکر ابتدایی خود از روش مطالعه متوسطه اول وارد سال دهم میشوند و معمولاً درسها را یکجا و بیبرنامه مطالعه میکنند.
روش درس خواندنی که به هیچ حالت مناسب حجم اطلاعات گسترده مطالب درسی سال دهم نیست. این روش مطالعه یکجا و بیبرنامه باعث آشفتگی مطالب شده و مانع از آن است که دانشآموز در تکتک مباحث دقیق و موشکاف شود.
مشاوره تحصیلی با آموزش تکنیک مطالعه باکسی از دانشآموز میخواهد که دروس را طبقهبندی شده مطالعه کند و هر طبقه ساختار مطالعه مخصوص خود را داشته باشد.
به این ترتیب دانشآموز قادر است تا در هر موضوع دقیق شده و با تسلط بالاتری تا عمق هر مطلب را استخراج کرده و یاد بگیرد. این روش مطالعه برای تسلط هر چه بیشتر دانشآموز بر مطالب درسی زیاد و عمیق سال دهم و موفقیت او در امتحانات نهایی و نهایتاً کنکور تأثیرگذار است.
2- دانشآموز را برای داشتن یک برنامه کامل آماده میکند
دانشآموز سال دهمی از درس تا تفریح و فعالیتهای متفرقه را باید همزمان تجربه کند. زندگی جریان دارد و این دانشآموز جدی باید در کنار درس به دیگر برنامههای خود رسیدگی کند. کلاسهای ورزشی، هنری، تفریحات، حضور در مهمانیها و… همگی از فعالیتهای متفرقه اما مهم و تأثیرگذار در سبک زندگی دانشآموز پایه دهم هستند. اما چگونه به همگی این برنامهها در کنار درس و مطالعه هدفمند خواهد رسید؟
تجربه نشان داده است که دانشآموز کم تجربه سال دهمی و حتی والدین کم آگاه در چنین شرایطی نمیتوانند برنامهریزی هدفمند را پایهریزی کنند.
این وظیفه مشاور تحصیلی است که یک برنامه پر و پیمون با تنوع کامل از درس در کنار استراحت، کلاس آموزشی متفرقه و حتی حضور در مهمانیها را تدارک ببیند. به این ترتیب مادامیکه دانشآموز سال دهمی در مدرسه موفق است، برای تمامی فعالیتهای خود حضوری مؤثر و پیگیر را دنبال میکند.
3- ایجاد آگاهی و حساسیت از اهمیت امتحان نهایی
مشاور تحصیلی، دانشآموز سال دهمی و والدین او را نسبت به امتحان نهایی بیدار میکند. در این سال و سالهای پس از آن دیگر وقت آن نیست که بگوییم نمره اهمیتی ندارد و ۱۸ با ۲۰ فرقی نمیکند! عدم توجه به نمره امتحان نهایی برای زمانی بود که تأثیر در نتایج کنکور نداشتند، اما حالا ۶۰ درصد نتایج نهایی کنکور وابسته به نمره امتحان نهایی است و امتحان نهایی سال دهم اولین مرحله تأثیرگذار است.
با توجه به تغییر سیاست برگزاری کنکور بارها شاهد والدینی هستیم که از اهمیت نمره در امتحان نهایی سال دهم کم اطلاع هستند و همچنان فکر میکنند که نمره ۱۸ یا ۱۹ چندان فرقی ندارد. اما بهتر است بدانید که این نمرات در ترازبندی نهایی کنکور تأثیر دارند و حتی 0.5 نمره اختلاف میتواند نتایج تراز کنکور را به کلی دگرگون کند.
اهمیت مشاور کنکور در بیدار کردن دانشآموز و والدین نسبت به اهمیت نمره در امتحان نهایی است. البته این بیدار کردن نباید باعث افزایش حساسیت و استرس شود. مشاور کاربلد میداند که چگونه مادامیکه دانشآموز را از حساسیت نمره مطلع کرده، همچنان در او حس آرامش را تداعی کند.
- بخوانید
نقش مشاور در پایه یازدهم
دانشآموزان با عبور از متوسطه اول تا متوسطه دوم در تلاطم حس بزرگ شدن هستند. در این تغییر پایه تحصیلی آنها انگیزه مضاعف دارند و جدیتر درس میخوانند. برای همین است که عموماً سال دهم را با شدت و هیجان بالایی سپری میکنند.
در پایان دوره متوسطه دوم یعنی سال دوازدهم حس حضور در دانشگاه همراه آنها است و همین انگیزه کافی است تا با انرژی مضاعفتری در پای درس و کتابها بنشیند. اما در این میان سال یازدهم وجود دارد که نه حس بزرگی و هیجانی سال دهم را در خود دارد و نه مقدمه ورود در دنیای متفاوت و جذاب دانشگاهی است. سال یازدهم بحرانیترین سال از دوره تحصیلی هر دانشآموز است و در پایه یازدهم احتمال افت تحصیلی بسیار زیاد است.
افت تحصیلی پایه یازدهم در نیمه نخست آن کاملاً محسوس است. چرا که دانشآموزان به یکباره با دنیای جدید متوسطه دوم عادت کردهاند و هنوز در هیجان حس دنیای بزرگتر مانند دانشگاه قرار ندارند. اهمیت مشاوره تحصیلی برای کمک به دانشآموزان در عبور از این بحران تحصیلی است. اما مشاور کنکور چگونه این کار را انجام میدهد؟
تاثیر مشاور تحصیلی در بحران شخصیتی دانشآموز یازدهمی
دانشآموز یازدهمی درست در میانه مسیر قرار دارد. از هیجان آغاز راه چیزی باقی نمانده و هنوز به تب و تاب پایان راه نرسیده است. در همان وسط این احتمال وجود دارد که افت کند؛ اما نقش مشاور تحصیلی در این مرحله یعنی نیمه نخست پایه یازدهم کاملاً برجسته است.
مشاور تحصیلی با حضور در کنار دانشآموز برای طی شدن این دوره کمک میکند. تا جاییکه اجازه میدهد تا دانشآموز تا حدودی از بار درسها فرار کند، اما از برنامه مطالعاتی خود دور نشود.
در عین حال به شکلی برنامهریزی میکند تا دانشآموز مادامیکه کمتر کار میکند، مانع از انباشته شدن دروس خواهد شد. در واقع به دانشآموز کمک میکند تا مادامیکه بیشتر متوجه برنامههای شخصی خود است و علایق خود را دنبال میکند، همچنان در تب و تاب درس و مدرسه باقی بماند.
اهمیت مشاور برای آگاهی والدین دانشآموز یازدهمی
چالش جدی پایه یازدهم تنش و اصطکاکی است که میان دانشآموز و والدین او ایجاد میشود. این تنش برای نیمه نخست سال یازدهم در بالاترین حد خود قرار دارد. چرا که والدین میبینند که فرزند آنها با وجود آنکه یک سال بزرگتر شده، اما نسبت به سال قبل کمتر درس میخواند. اندکی بیخیال تر است و گویا هیچ چیز را جدی نمیگیرد. همین کندوکاو کافی است تا میان والدین و دانشآموز سال یازدهمی تنش زیادی ایجاد شود.
تنش میان خانواده و دانشآموز باعث دور شدن او از درس و مدرسه و حتی حس و حال کنکور خواهد شد. این تنش دانشآموز را به لجبازی و عصبانیت میکشاند و حتی ممکن است با افت تحصیلی شدید مواجه شود. نقش مشاور تحصیلی در آگاه کردن خانواده به شرایط پیش روی دانشآموز آنها است.
مشاور پایه یازدهم از بحرانهای شخصیتی و حس و حال پا در هوای این سال اطلاع دارند و به خوبی قادر است تا والدین را از شرایط پیش رو آگاه سازد. مشاور کنکور میتواند برای والدین خط و مشی را تعیین کند تا مادامیکه به دانشآموز اجازه راحتی بیشتر را میدهند، به جریان امور درسی او نیز مسلط باشند.
چرا به مشاورههای هفتگی نیاز داریم؟
حضور مشاور تحصیلی در کنار دانشآموز یازدهمی الزامی است و این ارتباط باید منظم و پیوسته هر هفته یکبار و حتی بیشتر انجام شود. اما چرا تا این اندازه به حضور مشاور در کنار دانشآموز نیاز داریم؟
در ملاقاتهای هفتگی دانشآموز فرصت دارد تا مشکلات خود را با مشاور تحصیلی در میان بگذارد. از مشکلات خود صحبت کرده و شرایط فعلی خود را تحلیل کند. در عین حال مطمئن است که فردی آگاه میتواند به او در عبور از چالشها کمک کند.
از طرفی برای هماهنگ شدن با والدین و توجیه آنها از امکان حضور مشاور استفاده میکند. مشاوره تحصیلی در این ایام از سال یازدهم قبل از آنکه برنامهریز درسی باشد، یک نیروی تقویت روحیه است تا با درک شرایط فعلی دانشآموز به او برای عبور از این ایام سخت کمک کند.
نقش مشاور در نیمه دوم سال یازدهم
نیمه دوم پایه یازدهم حال و هوای نسبتاً متفاوتی از نیمه اول همین سال دارد. به نوعی با نزدیک شدن به ماههای پایانی سال یازدهم مجدداً موج داغی از تب و تاب کنکور پیدا میشود. با مرحله امتحان نهایی روبهرو هستیم و قاعدتاً میدانید که کسب نمره در این پایه نیز تأثیر عمیق در نتایج کنکور دارد.
اهمیت مشاور کنکور در نیمه دوم پایه یازدهم ایجاد نگاه کنکوری است. در این دوره حتی خود دانشآموزان هم سعی میکنند تا نگاه کنکوری داشته باشند، اما معمولاً در تحلیل این شرایط جدید کمتجربه هستند. تا جاییکه حس تنهایی و کم تجربگی و البته بلاتکلیفی او را مضطرب خواهد کرد. همین اضطراب کافی است تا فرصت طلایی نیمه دوم پایه یازدهم دانش آموز خراب شود.
مدل درسها در نیمه دوم سال یازدهم به شکلی است که دانشآموز با حجم قابل توجه مطالب آموزشی جدید روبرو نیست. به نوعی حجم درسهای جدید کم است و فرصت خالی در برنامه مطالعاتی دانشآموزان زیاد است.
مشاور کنکور میتواند از این فرصت برای تقویت روحیه کنکوری دانشآموز استفاده کند. مثلاً میتوان از فرصت ایجاد شده برای فعالیتهای تستی و حتی اجرای برنامههای مهارت آموزی کنکور و آموزش روشهای تستزنی استفاده کرد.
نیمه دوم سال یازدهم میتواند مانور جدی آموزش تکنیکهای کنکوری باشد و به دانشآموز روش مطالعه کنکور را یاد بدهیم. از طرفی قرار است تا او را برای امتحان نهایی این پایه آماده کنیم. این همگی از وظایف مشاور تحصیلی در نیمه دوم سال یازدهم است.
اهمیت مشاوره تحصیلی در پایه دوازدهم و کنکور
پایه دوازدهم سال پایانی و البته حساسترین سال تحصیلی هر دانشآموز است. دانشآموزان در این سال خودشان را برای کنکور آماده میکنند و قرار است در پایان آن مسیر زندگی آینده خود را رقم بزنند. دانشآموز سال دوازدهمی در مرز دوران دانشآموزی و دانشجویی قرار دارد، اما عبور از این مرز چندان ساده نیست. قطعاً برای موفقیت در این سال باید از حضور مشاور تحصیلی استفاده شود. سال دوازدهم از چندین نظر حساسیت بالایی دارد:
- این سال جمعبندی سه سال تحصیلی دوره متوسطه دوم است. بنابراین با حجم درسی بسیار زیادی روبرو هستیم.
- این سال نزدیکترین سال به کنکور است. بنابراین دانشآموز ما باید علاوه بر نگاه تشریحی برای امتحانات نهایی دارای نگاه تستی نیز باشد.
- دانشآموز با یک شرایط درسی خاص مواجه است. دانشآموز سال دوازدهمی به موضوعاتی از قبیل دانشگاه، شغل آینده و در کل مسیر زندگی خود میاندیشد.
در این سال دانشآموز به جامعه واقعی خیلی نزدیک است. به شکلی که از دنیای فانتزی نوجوانی فاصله گرفته و حالا حس بزرگسالی برای ورود به جامعه واقعی و جدی را دارد.
چرا بررسی چالش ها در سال دوازدهم مهم است؟
تمام این شرایط باعث میشود تا دانشآموز سال دوازدهمی به موضوعات بسیار زیادی فکر کند. در عین حال با چالشهای گسترده و متنوع روبرو باشد. قطعاً مدیریت این حجم از افکار متضاد و چالش برانگیز ساده نیست. تا جاییکه دانشآموز دم کنکوری را به تنشهای روحی و اجتماعی میرساند. بدون حضور مشاور تحصیلی نمیتوان این مقدار تفکرات گسترده و گاهاً متضاد را مدیریت کرد.
از طرفی حتی برای طی شدن پروسه مطالعاتی دانشآموز به حضور هدفمند مشاور کنکور نیاز داریم. مثلاً اگر دانشآموز، دوره مطالعاتی خود را از تیر ماه آغاز کرده، اما خیلی سنگین پیش برود، در میانه راه کم میآورد و خسته از بار سنگین مطالعات، برنامه مطالعاتی را رها میکند. در عین حال اگر مسیر مطالعاتی خود را شل آغاز کند، در میانه راه نگران خواهد شد.
برای اینکه چطور برنامه مطالعاتی خود را برای کنکور آغاز کند و چطور این مسیر را سپری کرده تا در نهایت برای آزمون نهایی سال دوازدهم و همچنین کنکور آماده شود. همگی شرایطی است که برای مدیریت آن به حضور مشاور کنکور نیاز داریم.
نقش مشاوره کنکور در سال دوازدهم
بدون حضور مشاور کنکور سپری کردن سال دوازدهم با دورنمای موفقیت در امتحان نهایی و در نهایت خود کنکور غیرممکن است؛ اما این مشاور چه نقشی دارد؟ و یا چه وظایفی را دنبال میکند؟
مهمترین نقش مشاور کنکور در سال دوازدهم رها کردن دانشآموز از فکر کردنهای دائمی و بیمورد است. مشاور باید بتواند ذهن دانشآموز را از فکر کردن به آینده بیرون بیاورد. به این ترتیب ذهن او را آرام کرده و دغدغههای او را به حداقل میرساند. به نوعی دانشآموز دوازدهمی نه تجربه کافی و نه وقت کافی برای فکر کردن به حواشی و برنامهریزی مطالعه کنکور را دارد. این در حالی است که بدون برنامهریزی نمیتوان این مسیر را سپری کرد.
فکر کردن دائمی برای آنکه چه چیزی بخوانید و یا چگونه بخوانید، انرژی زیادی از دانشآموز میگیرد و این یعنی آنکه عملاً هیچ کاری انجام نمیشود. نقش مشاور کنکور در مدیریت برنامه مطالعاتی دانشآموز سال دوازدهم است.
مشاور کنکور تعیین میکند که دانشآموز چه چیزی بخواند و یا چطور آن درس را مطالعه کند. مثلاً تعیین میکند که دانشآموز در طول هفته چه وقت فیزیک یا شیمی را مطالعه کند و حتی تعیین خواهد کرد که روش مطالعاتی فیزیک و یا شیمی و یا هر درس دیگری چگونه باشد. به این ترتیب دانشآموز دم کنکوری از دغدغه برنامهریزی برای مطالعه و جمعبندی مطالب رها شده و میتواند کاملاً هدفمند و متمرکز برای طی شدن مسیر طولانی تا کنکور حرکت کند.
مشاور کنکور همهچیز دانشآموز از مطالعه، روش مطالعه، زمان استراحت، زمان خواب و ساعت مطالعه را ریز به ریز برنامهریزی خواهد کرد. این نظارت در جزئیترین موارد باعث میشود تا دانشآموز دیگر درگیر حواشی نبوده و با اطمینان از نظارت یک فرد کاربلد فقط و فقط به افزایش بار علمی و مهارتهای کنکوری خود متمرکز خواهد شد.
- بخوانید
اهمیت حضور مشاور کنکور در کنار والدین
بخشی از وظایف مشاور کنکور آگاهسازی و همراهسازی والدین با شرایط دانشآموز است. والدین قدم به قدم کنار دانشآموز خود هستند و همه جزئیات را مرور میکنند. آنها علاقه دارند تا دانشآموز بیشتر از هر زمان دیگری درگیر مطالعات کنکوری شده، تست بزند، آزمون سپری کرده و هر روز قویتر و جدیتر باشد. در عین حال همواره دنبال آن هستند که دانشآموز آنها در چه درسی ضعیف است، در چه سطحی از تکنیک مطالعه کنکور قرار دارد و آیا میتواند به راحتی پروسه طولانی تا پایان امتحان کنکور را سپری کند؟
نقش مشاور کنکور برای آگاهسازی والدین برجسته است. والدین اگر چه نگران هستند، اما تجربه و مهارت کافی برای هدایت تحصیلی فرزند خود را ندارند و حتی ممکن است به دلیل ابهاماتی از قبیل اصرار برای درس خواندن زیاد و یا توجه بیش از حد به سوالات تستی باعث مشکلات برای دانشآموز خود شوند.
حضور مشاور کنکور باعث میشود تا حتی والدین هم از دغدغه فکر کردن به برنامهریزی درس رها شده و حالا با خیالی آسودهتر مادامیکه میدانند یک فرد کاربلد همه چیز را در دست گرفته، فرزند خود را تا کنکور هدایت کنند.
سخن پایانی
دوران تحصیل دانشآموزان از ابتدایی تا متوسطه دوم، یک مسیر دوازده ساله طولانی و پرچالش است که در هر مرحله از آن، روش درس خواندن، اهداف تحصیلی، و استراتژی دانشآموزی تغییر میکند. به همین دلیل، نمیتوان از دانشآموز ابتدایی انتظار داشت که درگیر صحبتهای پیچیده تحصیلی شود یا برای او یک برنامه چارچوببندیشده تدوین کرد. در عین حال، نمیتوان دانشآموزی که در آستانه کنکور قرار دارد را به حال خود رها کرد. هر دوره از تحصیل نیازمند توجه به شرایط و نیازهای خاص آن مقطع است و والدین و دانشآموزان برای درک این تغییرات به راهنماییهای تخصصی نیاز دارند. در این میان، حضور مشاور تحصیلی، بهعنوان یک راهنما و همراه، ضروری است تا بتواند به والدین و دانشآموزان کمک کند تا با شرایط متغیر تحصیلی به درستی مواجه شوند و بهترین تصمیمات را اتخاذ کنند.
- بخوانید
بدون حضور مشاور تحصیلی، تلاطم و آشفتگی دانشآموزان بهخصوص در مقاطع حساس متوسطه دوم و کنکور بسیار زیاد میشود. این مرحله از تحصیل به دلیل فشارهای درسی و دغدغههای آینده، یکی از مهمترین و بحرانیترین مقاطع است که میتواند مسیر یادگیری دانشآموز را کند و حتی مختل کند. مشاور تحصیلی در این مرحله نقش بسیار مهم و استراتژیکی دارد و میتواند دانشآموز را قدم به قدم از ابتدای متوسطه دوم تا پایان کنکور هدایت کند. این مشاور باید از مهارتهای برنامهریزی تحصیلی و اصول روانشناسی آموزشی برخوردار باشد تا بتواند علاوه بر ارائه یک برنامهریزی دقیق درسی، به تقویت روحیه و تداوم انگیزه دانشآموز نیز کمک کند. همچنین، در مواقع ضروری، مشاور باید توانایی همکاری با روانشناسان حرفهای را داشته باشد تا بتواند از دانش تخصصی آنها برای رفع چالشهای روحی و روانی دانشآموزان بهره ببرد.
دانشآموزان سالهای دهم، یازدهم و بهویژه دوازدهم، با وجود تمام استعداد و تلاش خود، برای اولین بار با شرایط سخت و پرتنش کنکور مواجه میشوند. این مرحله، مرز میان دانشآموزی و دانشجویی است و تصمیمات این دوره، آینده شغلی و مسیر زندگی آنها را تعیین میکند. این افکار و دغدغهها میتوانند ذهن دانشآموز را آشفته کرده و توانایی او در برنامهریزی درسی و مدیریت ساعات مطالعه را کاهش دهند. حضور یک مشاور تحصیلی در کنار دانشآموزان کنکوری، نهتنها آرامش ذهنی آنها را تضمین میکند، بلکه مسیر موفقیت را هموارتر میسازد. مشاور با برنامهریزی دقیق، تقویت روحیه و ایجاد انگیزه، میتواند دانشآموز را از سردرگمی نجات داده و او را برای دستیابی به اهداف تحصیلیاش آماده کند.
پاسخ به سوالات متداول شما
چگونه از حضور مشاور در دوره ابتدایی استفاده کنیم؟
مشاور در دوره ابتدایی میتواند برای برنامه ریزی کارهای متفرقه غیر درسی در کنار برنامه های درسی باشد.
اهمیت مشاوره تحصیلی در پایان متوسطه اول چیست؟
در پایان این دوره با مرحله انتخاب رشته رو به رو هستیم که نیاز است تا زیر نظر مشاور انتخاب شود و یکی از مهم ترین تصمیمگیریهای طول زندگی یک فرد محسوب میشود.
در چه دورانی از تحصیل به روانشناس نیاز داریم؟
روانشناس تحصیلی فردی برای بررسی شرایط روحی و درک شرایط اجتماعی دانش آموز است که حضور او در طول دوره متوسطه دوم مفید است.
خصوصیات ایده آل مشاور تحصیلی چیست؟
یک مشاور تحصیلی کاربلد باید از اصول برنامه ریزی درسی آگاه باشد و با مفاهیم روانشناسی آشنا باشد.
مشاوره تحصیلی چگونه میتواند به مدیریت حجم تکالیف کمک کند؟
مشاور با بررسی تکالیف و آگاه کردن از تکالیف مهم و یا غیر ضروری کنار دانش آموز است.
چگونه مشاور به هماهنگی مدل آموزشی کمک میکند؟
معمولا مدل آموزش معلمین با روش برگزاری امتحان نهایی و یا کنکور متفاوت است و مشاور به هماهنگی این دو کمک میکند.
منظور از مطالعه باکسی چیست؟
معمولا دانش آموزان پایه دهم از مدیریت روش مطالعه ناآگاه است. برای مدیریت مطالب درسی زیاد از تکنیک باکسی(زنگ به زنگ) با مطالعه ساختار یافته استفاده میکنند.
آیا تفاوت نمره در نتایج نهایی کنکور مهم است؟
بله. نمره امتحان نهایی تراز شده و تاثیر آن در نتایج کنکور زیاد است. تا جاییکه تفاوت نمره 18 تا 20 بسیار زیاد خواهد شد.
چرا شرایط تحصیل دانش آموز در سال یازدهم افت میکند؟
دانش آموز سال یازدهمی از هیجان ورود به متوسطه دوم فاصله دارد و همچنان در جو کنکور وارد نشده که باعث میشود تا حدودی از شرایط تحصیل فاصله بگیرد.
چگونه از تنش والدین با دانش آموزان در سالهای متوسطه جلوگیری کنیم؟
معمولا والدین نمیتوانند شرایط متغییر دانش آموز را درک کنند. اهمیت مشاور برای آگاه کردن والدین از این بحران ها است.