آیا رشته پرستاری سخت است؟ برسی معایب پرستاری [+مصاحبه]
رشته پرستاری از شاخه‌های پیراپزشکی در فهرست رشته‌های محبوب و تأثیرگذار دانشگاهی قرار دارد. خصوصاً که این رشته از جمله مشاغل قابل احترام در جامعه یاد می‌شود. اما آیا واقعاً پرستاران عزیز ما به اندازه تمام زحماتی که می‌کشند، تقدیر شده‌اند؟
در این میان تا چه اندازه از سختی‌ها و چالش‌های شغل پرستاری اطلاع دارید؟ آیا وقتی برای انتخاب رشته پرستاری دست به کار هستید، با جزئیات می‌دانید که در آینده نزدیک و حین سپری شدن جایگاه شغلی این رشته با چه چالش‌هایی روبه‌رو می‌شوید؟
پرستاری شغل سزاوار احترام است و زحمات این عزیزان همواره جای تقدیر و سپاس‌گزاری دارد. اما این رشته حقیقتاً برای کسانی خوب است که عاشقانه از دنیای پرستاری لذت می‌برند و دلسوزانه حضور در چنین جایگاهی را دوست دارند.
اگر این انگیزه را در خود می‌بینید، تحصیل در رشته پرستاری مناسب است. با این وجود بهتر است که قبل از هر اقدامی با جزئیات رشته پرستاری آشنا شوید. ناگفته‌ها و سختی‌هایی که کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند، در این مقاله از گروه یاوران دانش با احترام به پرستاران عزیز کشورمان به ناگفته‌هایی از سختی پرستاری اشاره خواهیم کرد.
آیا واقعاً تحصیل در رشته پرستاری را دوست دارید؟
اولین چالش محبوبیت خود رشته پرستاری است. بدون تردید هستند کسانی که عاشقانه این رشته را دوست دارند و دلسوزانه در آن فعالیت می‌کنند. اما از واقعیت نمی‌توان فرار کرد و همه ساله با طیف بزرگی از داوطلبین روبرو هستیم که به علت کسب رتبه پایین رشته پرستاری را انتخاب می‌کنند. عموم این داوطلبین با سودای قبولی در پزشکی، دندانپزشکی و یا داروسازی کنکور تجربی را سپری می‌کنند؛ اما واقعیت آن است که همگی این افراد نمی‌توانند رتبه عالی را کسب کنند.
عموم کسانی که رشته پرستاری را انتخاب می‌کنند، عِرق و علاقه کافی به این رشته ندارند. عدم رتبه مناسب برای قبولی در رشته‌ها مانند پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و حتی رادیولوژی و فیزیوتراپی آنها را به سمت این رشته سوق داده است.
اما این افراد از همان ابتدای تحصیل دانشگاهی خود و تا همیشه یعنی تمام سال‌هایی که قرار است به عنوان پرستار مشغول کار شوند، با چالش‌های جدی روحی و شغلی روبرو می‌شوند. چرا که بدون انگیزه کافی سر از این رشته حساس و دشوار درآورده‌اند. اما این سختی پرستاری چیست؟
- بخوانید
وقتی قرار است همیشه شیفتی کار کنید
اولین و قاعدتاً جدی‌ترین معایب پرستاری نوع شغل آنها است که همیشه به شکل شیفتی انجام می‌شود. بیمارستان تعطیلی ندارد و شبانه روز و حتی در ایام تعطیل رسمی هم باید خدمات کامل خود را برای بیماران تدارک ببیند. این پرستارها هستند که در صف اول خدمات شبانه روزی بیمارستان‌ها باید به شکل شیفتی کار کنند. اما چالش‌های شغل شیفتی چیست؟
دانش‌آموز دم کنکوری که درگیر انتخاب رشته کنکور سراسری هستند هنوز خیلی مانده تا روزهای جدی زندگی خود را تجربه کند. زمانی که خانواده‌ای را در اختیار داشته باشد و بخواهد برای ایام زندگی خود مثلاً یک برنامه مسافرتی ایام نوروز تدارک ببیند.
از همین حالا توانایی خود برای پذیرش شغل شیفتی را محک بزنید. آیا واقعاً می‌توانید مانند یک پرستار دلسوز همیشه آماده کار باشید؟ آیا شرایط زندگی در یک کار شیفتی که گاهی در روز و گاهی در شب است را تحمل می‌کنید؟ اگر این توانایی را در خود می‌بینید، انتخاب رشته پرستاری مناسب شما است.
زمانی که در ارتباط عاطفی با بیمار قرار می‌گیرید
لازمه رشته پرستاری برقراری ارتباط عاطفی با بیمار است. پرستاران خواه ناخواه به چنین شرایطی می‌رسند. به هر حال این افراد در حین اجرای وظایف خود با بیماران صحبت می‌کنند و حتی ممکن است پای درد و دل آنها بنشینند. گاهی شرایط شغلی پرستار به شکلی است که در مدت زمان طولانی یک بیمار را ملاقات می‌کنند.
مثلاً بیمار دیالیزی را تصور کنید که باید بارها و بارها از خدمات دیالیز در یک مرکز بیمارستانی استفاده کند. پرستارها بارها و بارها بیمارها را از نزدیک می‌بینند و ممکن است در این مدت شاهد تحلیل قوای بدنی آنها باشند. قطعاً مرگ بیماران در فضای شغل پرستاری اجتناب ناپذیر است. به همین سادگی پرستارها در هجوم سنگینی از بارهای روحی و عاطفی قرار می‌گیرند.
به هر حال خاطرات بیمار، یادآوری صحبت‌ها و درد دل‌های او و… در ذهن پرستارها نقش می‌گیرد. آیا از نظر روحی آن‌قدر قوی هستید که چنین شرایط دائمی را تحمل کنید و خم به ابرو نیاوردید؟ در غیر این صورت بهتر است در انتخاب رشته پرستاری تجدید نظر کنید.
- بخوانید
زمانی که دائماً با شرایط بیماری روبرو هستید
مواجهه دائمی با بیماران چالش بعدی از سختی پرستاری است. بیمارانی که متفاوت هستند و زمینه‌های بیماری گوناگونی را همراه خود دارند. برای درک بهتر این سختی بگذارید یک مثال ساده از خودتان را تصور کنیم. زمانی که برای ملاقات یک فرد به بیمارستان مجهزی می‌روید. حتی با وجود آنکه شرایط بیمارستان ایده‌آل است؛ اما بازهم نسبت به حضور در این مکان حساس هستید و حتی ممکن است در بازگشت به خانه تمامی لباس‌های خود را عوض کرده و بشویید. چرا که از احتمال مبتلا شدن به بیماری‌ها می‌ترسید.
حالا یک پرستار را تصور کنید که دائماً با انواع بیماری‌ها روبرو است. در برخی از فضاهای درمانی مانند بیمارستان‌های تخصصی بیماران عفونی ماجرا بحث برانگیز تر می‌شود. قطعاً مواجهه دائمی با بیماران، پرستاران و خانواده آنها را با مشکلات فکری و روحی جدی مواجه می‌کند. آیا فکر می‌کنید آمادگی پذیرش این چالش را دارید؟
زمانی که از خدمات روانشناسی استانداری برخوردار نیستید
در دنیای امروز برای جامعه پزشکی و پیراپزشکی خصوصاً پرستارها خدمات جداگانه روانشناسی و روان درمانی در نظر گرفته می‌شود. چرا که این افراد در مشاغل خود با شرایط پیچیده روحی مواجهه بیماران روبرو هستند و باید از مهارت کافی حفظ سلامت روحی خود برخوردار باشند. موضوعی که متأسفانه در ساختار نظام پزشکی ایران نادیده گرفته شده است.
بدون تردید اگر وارد شغل پرستاری شوید، هیچ سازمان و نهادی متوجه چالش‌های روحی شما نیست. هیچ نوع دوره استاندارد روانشناسی و روان‌درمانی برای مراقبت از سلامت روحی پرستاران در نظام پزشکی جامعه ما تدوین نشده است. هیچ کسی نیست که بخواهد به شما مهارت سالم ماندن در حجم سنگین تنش‌های روحی شغل پرستاری را آموزش دهد.
شما در این شغل و تمام چالش‌های روحی و روانی آنها تنها هستید و باید از پس سلامت روانی خود برآیید و متاسفانه در آموزش عالی کشور ما هم هیچ واحد درسی به این موضوع اختصاص داده نشده است. آیا این توانایی را در خود می‌بینید که بتوانید مشکلات روحی و سختی‌های عاطفی شغل پرستاری را خودتان حل کنید؟ در غیر این صورت قطعاً مانند فردی بی‌پناه در کوران بارهای عاطفی شغل پرستاری رها خواهید شد.
زمانی که باید همواره در بهترین حالت خود باشید
آمادگی کامل در هر شرایطی و در هر زمانی از معایب پرستاری است. چالشی که به ظاهر چندان جدی نیست؛ اما باید از زبان پرستاران این موضوع را تجربه کنید تا متوجه شوید که همیشه در بهترین حالت خود بودن، تا چه اندازه دشوار و حتی غیر ممکن است؟
حال خوب و پرانرژی شرایط ایده‌آل و لذت بخشی است. اما به هر حال آدمی همیشه در یک حال خوب نیست. مریضی، مشکلات خانوادگی، مشکلات اقتصادی، خستگی و… همگی موانعی هستند که نمی‌گذارند تا شما همیشه در بهترین حالت خود باشید. اما آیا یک پرستار می‌تواند در شرایط غیرمتمرکز کار کند؟
در بسیاری از مشاغل زمانی که افراد حال خوبی ندارند، مشکل جدی به وجود نمی‌آید. مثلاً زمانی که یک معلم روز خوبی را سپری نمی‌کند، تغییر و مشکل خاصی هم به وجود نمی‌آید. اما یک پرستار هرگز نمی‌تواند بدون تمرکز و بدون بهترین حالت روحی و جسمی در فضای کاری خود حاضر شود. چرا که اشتباه او با به خطر افتادن جان بیماران همراه است.
به هر حال آیا می‌توانید همیشه در بهترین حالت خود باشید؟ در غیر این صورت لازم است تا حین انتخاب رشته پرستاری اندکی دست به عصا تصمیم‌گیری کنید.
زمانی که باید اشتباه دیگران را پوشش دهید
از سختی‌های پرستاری، تحمل بار مسئولیت دیگران خصوصاً کادر پزشکی است. واقعیت آن است که در مسیر درمان گاهاً اشتباهاتی از سمت پزشکان رخ می‌دهد. قطعاً جامعه‌ی بیمارستانی علاقه ندارد که حتی کوچکترین اشتباه کادر درمان از نظر بیمار و همراه او دیده شود. این وظیفه و یا انتظاری غیر منطقی است که از پرستاران می‌خواهند تا خطای پزشکی را پوشش دهند.
پوشش خطای پزشکی قطعاً انتظاری غیر مسئولانه است؛ اما به هر حال پرستاران در تیررس این خواسته قرار دارند و باید تمام مسئولیت پوشش خطای پزشکی را گردن بگیرند. در عین حال نمی‌توانند اعتراض کرده و یا نباید اجازه دهند که بیمار متوجه این خطا شود.
قطعاً چنین شرایطی چه از نظر روحی و چه از نظر فنی دشوار است و اگر رشته پرستاری را برای آینده تحصیلی و شغلی خود انتخاب می‌کنید، از همین حالا برای مواجهه با چنین چالش عجیب اما واقعی که همگان آن را انکار می‌کنند، آماده باشید.
زمانی که قبل از پزشک با بیمار مواجه می‌شوید اما قدرت تصمیم‌گیری ندارید
پروسه پذیرش بیمار در تمامی مراکز درمانی و بیمارستانی کم و بیش یکسان است. به این شکل که قبل از معاینه پزشک لازم است تا بیمار تحت مراقبت اولیه پرستاری قرار بگیرد. این روند به ظاهر ساده است؛ اما باید از دید پرستارها به آن نگاه کنید تا متوجه مشکل کار شوید.
چرا که پرستارها اولین نفر از کادر درمانی هستند که با بیمار آن‌هم در شرایط بحرانی روبه‌رو می‌شوند و در عین حال قدرت تصمیم‌گیری و انجام مختار کارهای اصلی پزشکی را ندارند. به نوعی با ورود هر بیمار در شرایطی از بلاتکلیفی هستند. از یک سو بیمار و همراه بیمار انتظار درمانی مؤثر را می‌خواهد و از طرفی نظام بیمارستانی هر نوع تصمیم‌گیری درمانی بدون نظر پزشک را ممنوع کرده است.
در عین حال پزشک هنوز بر بالین بیمار حاضر نیست. از طرفی پرستار باید بیمار را از فاز بحرانی خارج کرده و شرایط را برای معاینه اولیه پزشک آماده کند. حتی تجسم این پروسه دشوار است؛ چه رسد به آنکه بخواهید همه روزه و برای پذیرش هر بیمار جدید آن را تجربه کنید.
- بخوانید
زمانی که به سختی می‌توانید خانواده خود را راضی نگهدارید
بخش بزرگی از سختی پرستاری جایی خارج از محیط بیمارستان و در کانون گرم خانواده است. مشکل اینجاست که رسیدن به کانون گرم خانواده برای پرستارها خیلی دشوارتر از دیگر مشاغل است. یک پرستار باید انرژی بسیار بیشتری از دیگر مشاغل صرف کند تا خانواده را آن‌طور که لازم است، بهره‌مند سازد.
شغل شیفتی، مواجهه دائمی با بیماری، مشکلات روحی و عاطفی و… همه و همه چالش‌هایی است که دیر یا زود تأثیر آن در خانواده پرستار نمایان خواهد شد. بهترین مثال همین دوران سخت کرونا بود که عملاً پرستاران امکان روابط نزدیک با اعضای خانواده خود را نداشتند.
بارها دیده بودیم و یا شنیده بودیم که پرستاری مدت‌ها از امکان روابط نزدیک با فرزند خود محروم شده است. چرا؟! چون در خط مقدم مبارزه با کرونا قرار داشت و عملاً حضور او در خانه یک تهدید دائمی بود! آیا فکر می‌کنید در چنین شرایطی بتوانید خانواده آینده خود را راضی نگهدارید؟ و یا لازم است تا همین حالا قید تحصیل در رشته پرستاری را زده و ماجرا را جور دیگری دنبال کنید؟
زمانی که در خط مقدم بیماری‌ها قرار دارید
همه ما دوران سخت کرونا را به یاد می‌آوریم که چطور مادامیکه هنوز این بیماری تازه پیدا شده بود و در مرحله شیوع همه‌گیر قرار داشت، این کادر درمان خصوصاً پرستاران بودند که بی‌خبر از ماجرا صادقانه وظایف خود را انجام می‌دادند. اما قطعاً به یاد دارید که در همان روزهای نخست شیوع بیماری کرونا جان باختگان پرستاری بیشتر از هر صنف دیگری بود.
چرا که آنها در خط مقدم هر نوع بیماری همه گیر قرار دارند. البته چنین شرایطی همیشه نیست، اما به هر حال تجربه سال‌های قبل، سختی پرستاری را به شکلی دیگر نمایان خواهد کرد.
زمانی که ذهن شما ناخودآگاه وسواسی می‌شود
برخی مشکلات روحی و عصبی جامعه پرستاری را تهدید می‌کند. وسواسی شدن به آلودگی‌ها یکی از همین موارد است. البته این طور نیست که همه پرستارها وسواسی باشند؛ اما زمینه شکل‌گیری این مشکل در آنها بیش از دیگر مشاغل است.
چرا که در طول ساعات کاری بارها و بارها به ضد عفونی کردن دست‌ها نیاز دارند و قاعدتاً این جریان آرام و پیوسته ذهن آنها را به سمت تفکر وسواس گونه می‌کشاند. اگر آن‌قدر از لحاظ روحی خود را قدرتمند می‌بینید که در دام این ماجراها گرفتار نمی‌شوید، می‌توانید به انتخاب رشته پرستاری فکر کنید. در غیر این صورت توصیه می‌کنیم که ماجرای تحصیل دانشگاهی خود را جور دیگری دنبال کنید.
منتظر ارتقای شغلی نباشید
رشته پرستاری از آن دست مشاغل محدود شغلی است که تقریباً هیچ امکانی برای ارتقاء شغلی و کسب جایگاه برجسته وجود ندارد. پرستارها چه کم تجربه و یا با سابقه، چه کارشناسی تا کارشناسی ارشد همگی تقریباً یک فضای کاری را تجربه می‌کنند.
ارتقاء مدرک تحصیلی و یا افزایش سابقه کاری در نهایت باعث افزایش حقوق دریافتی پرستاران می‌شود و تقریباً تأثیر خاصی در ارتقای شغلی آنها نخواهد داشت. پس اگر فکر می‌کنید به کاری یکنواخت بدون رشد در طول خدمت خود علاقه ندارید، بهتر است انتخاب رشته پرستاری را دنبال نکنید.
- بخوانید
وقتی کسی قدردان زحمات شما نیست
پرستاران با آنکه در کانون توجه هستند و حتی شعارها و فضای تبلیغی از آنها زیاد است؛ اما تقریباً همیشه در سمت نقد ماجرا می‌نشینند. از کادر درمان تا بیماران و همراهان آنها و حتی خانواده تقریباً کسی قدردان زحمات خالصانه پرستاران نیست.
برای اثبات این ادعا نیازی نیست تا آمار و ارقام خاصی را پیش بکشیم. کافی است نگاهی ساده به همراهان بیماران بیاندازید که در صورت درمان بیمار از زحمات پزشکان تقدیر می‌کنند و در صورت بدحال شدن بیمار عدم رسیدگی پرستارها را پیش می‌کشند. حتی در جامعه کادر درمان نیز بهبود حال بیمار نتیجه تلاش و مهارت پزشک است و بدحال شدن او نتیجه کوتاهی پرستارها!
واقع بین باشید و این حقیقت را دور نیاندازید. به هر حال اگر در سودای تحصیل رشته پرستاری هستید، از همین حالا بدانید که کمتر کسی قدردان زحمات آینده شما خواهد شد. شما در آینده همیشه زیر ذره‌بین کار خواهید کرد و از بیمار تا همراهان او و حتی کادر درمان آماده هستند که به هر دلیلی شما را نقد کنند.
آسیب‌های جسمی در کمین پرستارها هستند
شغل پرستاری آسیب‌زا است و تقریباً هیچ کسی این واقعیت را بیان نمی‌کند. جز خود پرستارها که در طول سالیان متمادی از سختی شغل خود نگران هستند. البته پرستارهای آگاه به خوبی می‌دانند که چطور از جسم خود در شرایط سخت این شغل محافظت کنند.
مثلاً مواجهه با انواع مواد ضد عفونی کننده الزامی است و لازم است تا پرستارها همیشه از سطوح پوست دست‌های خود محافظت نمایند. اما برخی از این آسیب‌ها اجتناب ناپذیر هستند. مثلاً شب زنده‌داری در شیفت‌های شبانه، به هم خوردن نظم خواب شبانه و… بدن آنها را فرسوده خواهد کرد.
شاید تجربه خواب نامنظم را نداشته باشید. کافی است دو هفته متوالی برای خواب شبانه و سپس خواب روزانه بگذرانید تا از به هم خوردن ساعت خواب بدن خود کلافه شوید. کلافگی که در دراز مدت جسم پرستاران را فرسوده و روح آنها را خدشه‌دار خواهد کرد.
- بخوانید
برای حجم کار زیاد آماده هستید؟
شاید بزرگترین چالش از معایب پرستاری قطعاً سخت‌ترین آن است و ابعاد ملی دارد. چرا که در حال حاضر تعداد پرستاران در سطح نظام سلامت کم است و نیاز جامعه به این شغل بسیار زیاد است. این اتفاق گویا نکته مثبتی است و بازار کار عالی رشته پرستاری را متذکر می‌شود. اما آیا آن سمت ماجرا را در نظر دارید؟ زمانی که به علت کمبود نیروی متخصص پرستاری حجم کار هر یک از پرستاران بسیار زیاد است. این موضوع باعث شده تا پرستاران همیشه اضافه کارهای اجباری را قبول کنند.
ممکن است این طور استنباط شود که اضافه کار باعث افزایش درآمد پرستاران خواهد شد. اما واقعیت این‌طور نیست. چرا که درآمد بهترین پرستارها با بالاترین ساعات اضافه‌کاری رقم قابل توجهی نخواهد شد.
قطعاً مشاغل دیگری با درآمد فوق العاده بهتر وجود دارند. به هر حال رشته پرستاری از زیر مجموعه رشته‌های حقوق بگیر است و قطعاً درآمد آن با وجود ساعات اضافه کاری بالا در حد چشمگیری نخواهد شد. از طرفی این اضافه کار اجباری و حجم کار زیاد همیشه بهترین لحظات زندگی هر پرستار مثلاً ایام تعطیل رسمی و فرصت بودن کنار خانواده را هدف می‌گیرد.
- بخوانید
توصیه‌هایی برای انتخاب رشته پرستاری
در این مطلب به ناگفته‌هایی از سختی پرستاری اشاره کردیم. هدف ما در گروه یاوران دانش از نگارش این مقاله بدبین کردن شما نسبت به شغل پرستاری نیست. چرا که قطعاً در مورد یکی از ارزشمندترین مشاغل و کاملاً قابل احترام صحبت می‌کنیم. اما نه برای کسانی که علاقه‌ای به این رشته ندارند و صرفاً برای قبولی در دانشگاه تحصیل در رشته پرستاری را انتخاب می‌کنند.
زندگی آینده شما شوخی نیست که حالا در مرحله حساس انتخاب رشته آن را به بازی بگیرید. از طرفی رشته پرستاری آنچنان رشته تحصیلی ارزشمندی است که نباید به صرف پاک کردن صورت مسئله (قبولی در دانشگاه به هر شکلی) آن را انتخاب کنید.
برای ورود به این رشته باید آن را به طور کامل بشناسید و در کنار مزایا از سختی‌های آن مطلع باشید. در دیگر مقالات و معرفی رشته‌ها عموماً از مزایای رشته پرستاری صحبت شده است؛ اما ناگفته‌ها از این رشته زیاد است. پرستاران عزیز ما آنچنان که زحمت می‌کشند، تقدیر نمی‌شوند و شرایط کاری سخت را عاشقانه سپری می‌کنند.
اگر واقعاً به این رشته و شرایط کار آن علاقه دارید، کد رشته‌های پرستاری را در فهرست انتخاب رشته خود وارد کنید. در غیر این صورت تحصیل در این رشته را توصیه نمی‌کنیم. برای مشاوره انتخاب رشته تحصیلی می‌توانید از برنامه خدمات کارشناسی ما در گروه یاوران دانش استفاده کنید.
ما در تیم کارشناسی کنکور یاوران دانش تمامی رشته‌های تحصیلی را بررسی کرده‌ایم و از جزئیات تمامی آنها مطلع هستیم و می‌توانیم به درستی در هدایت تحصیلی شما با توجه به علاقه و استعداد شما در انتخاب رشته کنار شما باشیم.
