با توجه به تغییرات در امتحانات نهایی و تاثیر قطعی معدل آن در ورود به دانشگاه، نقش مشاور تحصیلی در پایههای دهم، یازدهم و دوازدهم و همچنین داوطلبان پشت کنکوری بسیار زیاد شده است.
اما معمولا خانوادهها و دانشآموزان به خصوص در سالهای یازدهم و دهم هنوز به اهمیت داشتن مشاوره تحصیلی وافق نشدهاند و نمیدانند که اگر از یک مشاور تحصیلی مجرب استفاده بکنند چقدر میتواند در برطرف کردن ضعف تحصیلی، انسجام در مطالعه،پایهریزی قوی برای کنکور، یادگیری عمیق بدون فراموشی،حل مشکلات خانواده و مدرسه و در نهایت کسب نمرات عالی در امتحانات نهایی و رضایتمندی دانشآموز و خانواده کمک شایانی بکند.
مهمترین ویژگی مشاور تحصیلی و کنکور 1404
به طور کلی، یک مشاوره تحصیلی با داشتن ذات مدیریت و راهنمایی در هر زمان و مکان و با توجه به شرایط های گوناگون همواره در راستای ارتقا و پیشرفت دانش آموزان تلاش کرده و موجب بهبود کیفیت و انگیزه لازم درجهت موفقیت او به شمار میآید. در این مقاله قصد داریم به نقش مشاور و مشاوره تحصیلی برای داوطلبان کنکور و ویژگی های موثر وی در پیش روی دانش آموزان بپردازیم.
یک مشاوره تحصیلی خوب باید دو خصوصیت داشته باشد :
1- ماهیت درس ها را خوب بشناسد
اینکه ماهیت فیزیک نسبت به زیست چه تفاوتی دارد؟ بداند که فلسفه نسبت به ادبیات چه تفاوتی دارد؟ تا بهتر داوطلب را راهنمایی کند و اولویت بندی دروس را در ذهن دانش آموز مدیریت کند.
2- قدرت ارتباط منطقی با دانش آموز
یک مشاور تحصیلی خوب باید قدرت ارتباط منطقی با دانش آموز را داشته باشد و او را همواره در مسیر پیشرفت قرار دهد. قرار دادن در مسیر پیشرفت بدین معنا نیست که الگوی ثابتی را به داوطلبان خود ارائه دهد، برای مثال مشاوری که به همه دانش آموزان ۵ ساعت مطالعه را پیشنهاد میدهد روشی کاملا اشتباه و بی معنی را در دستور کار خود قرار داده است. برنامه برای یک داوطلب باید بر مبنای خصوصیت های فردی، خانوادگی، اجتماعی، هدفها و برنامه هایی که دارد، باشد و مشاور تحصیلی برای هر کدام استراتژی، برنامه و سیاست مطالعاتی خاصی را باید درنظر بگیرد تا دانش آموز در مسیر پیشرفت قرار گیرد.
در اینجا چند سوال وجود دارد که میتوانید برای انتخاب یک مشاور تحصیلی خوب از خود بپرسید:
آیا این مشاور تخصص و تجربه کافی در زمینه آموزش و کنکور را دارد؟
آیا این مشاور مهارتهای ارتباطی موثر را دارد؟
آیا این مشاور میتواند با من همدلی کند و احساسات من را درک کند؟
آیا این مشاور میتواند به من در حل مشکلات تحصیلی و شخصی و خانوادگی من کمک کند؟
آیا این مشاور رویکردی مثبت و انگیزشی برای طی کردن مسیر ورود به دانشگاه را دارد؟
آیا این مشاور با منابع و اطلاعات مربوط به آموزش، انتخاب رشته،دانشگاهها و… آشنایی دارد؟
آیا این مشاور رازداری را در مورد اطلاعات شخصی و تحصیلی من حفظ خواهد کرد؟
آیا این مشاور میتواند با خانواده من ارتباط موثر و مفید برقرار کند؟
- بخوانید
آیا داوطلب کنکوری به مشاور نیاز دارد؟!
امروزه در جوامع مختلف مشخص شده است که هر کاری با مشورت مشاور متخصص به آن هدف و کار، موفقیت را با خود به همراه دارد. تحصیل هم قطعا با کمک مشاور تحصیلی متخصص دارای آینده کاملا روشن و موفق است. داشتن مشاوره برای یک دانش آموز در سال کنکور ضرورت پیدا میکند و حضور او الزامیست.
مشاور کنکور نقش مربی ورزش را ایفا میکند، کسی نمیتواند در مسابقات ورزشی در سطح کشوری نتیجه بگیرد آن هم بدون مربی !
نقش مشاور کنکور در امتداد مشاور تحصیلی سالهای پایه خواهد بود و نقش تکمیلکننده و نهایی را بازی میکند چراکه حساسترین نقطه در زندگی تحصیلی یک فرد است و نمیتوان در این برهه زمانی از نقش آن چشمپوشی کرد.
در سال دوازدهم کم و کاستی سالهای گذشته باید برطرف شود و داوطلب باید سطح روحی و تحصیلی خود را در بالاترین حد امکان قرار دهد تا بتواند به نتیجه دلخواه خود برسد قطعا بدون یک همراه متخصص و یک نفر که چندین بار این راه را تا انتها رفته است نمیتواند این مسیر را طی کند.
دانش آموزانی که در سطح مدرسه مشاور دارند آیا به یک مشاور بیرون مدرسه نیاز دارند ؟
پاسخ این پرسش بستگی به مشاور مدرسه دارد. اگر مشاور مدرسه اقدامات لازم را در جهت موفقیت داوطلب در کنکور انجام دهد و نقش خود را به درستی ایفا کند حضور یک مشاور بیرون از مدرسه ضرورتی ندارد.
این پرسش میتواند به این شکل هم مطرح شود که آیا زمانی که در مدرسه معلم ریاضی داریم، نیاز به معلم خصوصی ریاضی پیدا خواهیم کرد یا نه؟! که مجددا پاسخ به همان شکل است، اگر معلم مدرسه نقش خود را به درستی ایفا و نیاز های علمی یک داوطلب در سطح کنکور را برطرف سازد و دانش آموز از آن کلاس بهره کافی را ببرد، خیر حضور معلم خصوصی ضرورت ندارد اما بالعکس اگر دانش آموز نتواند از آن محیط استفاده کند قطعا نیاز به یک معلم خصوصی پیدا خواهد کرد.
مشاور تحصیلی به چه میزان میتواند به دانش اموزان خود مشاوره روحی، روانی نیز بدهد؟
مشاور تحصیلی باید با موارد روانشناسی آشنا باشد اما لزومی ندارد که حتما یک روانشناس متخصص باشد. به طبع مشاور تحصیلی میتواند در زمینه های روحی و فکری کمک کند اما نه به اندازه ی یک متخصص و روانشناس ماهر و چیره دست. در حالت کلی یک مشاور تحصیلی نمیتواند در جایگاه یک متخصص روانشناسی و روانشناختی باشد. مگر اینکه مشاوری که روانشناس هم باشد و دو نقش قوی را ایفا کند. مشاور مشکل را در ابتدا یا در مسیر را تشخیص خواهد داد و داوطلب را راهنمایی خواهد کرد تا به یک روانشناس متبحر مراجعه کند.
ارتباط و روابط مشاور با داوطلب باید چگونه باشد؟
مشاور باید با داوطلب ارتباط بگیرد و به مقداری که نیاز هست به عنوان یک مشاور به او نزدیک شود نه به عنوان یک دوست صمیمی. زمانی که یک دانش آموز به مشاور مراجعه میکند قطعا به او اطمینان داردو همه ی مواردی که لازم هست را به او انتقال میدهد، این ارتباط میتواند بسیار نزدیک و صمیمی باشد به گونه ای که گاهی اوقات شرایط و صحبت هایی را که نمیتواند به نزدیکترین دوستان خود بزند را با مشاور خود درمیان بگذارد. این صمیمیت و ارتباط صرفا محدود به دانش آموزی داوطلب و نقش مشاوره ای مشاور است.
میزان کنترل یک مشاور در روابط خانوادگی داوطلب چگونه باید باشد؟
اصولا مشاور در شرایط معمول خانوادگی ورود نمیکند و دخالتی ندارد اما زمانی که این شرایط تاثیراتی بر دانش آموز بگذارد، مشاور سعی میکند که این تاثیرات را کنترل و از عوارض آن برای داوطلب چه از لحاظ تحصیلی و چه فکری بکاهد.
اصولا مشاور در شرایط معمول خانوادگی ورود نمیکند و دخالتی ندارد اما زمانی که این شرایط تاثیراتی بر دانش آموز بگذارد، مشاور سعی میکند که این تاثیرات را کنترل و از عوارض آن برای داوطلب چه از لحاظ تحصیلی و چه فکری بکاهد.
در مواقعی مشاور نه تنها با خود دانش آموز بلکه با خانواده او نیز صحبت و درصورت بیان مشکلات آنها را نیز هدایت و راهنمایی میکند و درمواردی آنها را به مشاوره های خانواده ارجاع یا از روانشناسان متبحر کمک میگیرد و تمامی این ها به دانش آموز و حتی خانواده وی کمک خواهد کرد تا مشکلات بهبود بخشیده شود و داوطلب در سال کنکور شرایط بهتری داشته باشد.
نکته مهم : مشاور تحصیلی نباید در تمامی امور مشاورهای و تراپی دانش آموز و خانواده دخالت بکند و فقط باید نقش حامی و هدایت کننده داشته باشد و آنها را به مشاور خانواده و روانشناس ارجاع دهد.
نقش مشاور در بهبود محیط آموزش و مطالعه فرد
در سال دوازدهم هر چه داوطلب از محیط خانواده فاصله داشته باشد شرایط تحصیلش بهتر خواهد شد، این فاصله بدین معناست که داوطلب در پانسیون های مطالعاتی مناسب حضور داشته باشد و یا مدرسه بتواند فضاهای مطالعاتی خوب از قبیل اردوهای مطالعاتی را فراهم کند.
هر چه در محیط خانواده کمتر حضور داشته باشد، تنش های خانوادگی بر روی او نیز کمتر خواهد بود.
این تنش ها یا مشکلات در خانواده برقرار است یا در مواردی داوطلب در شرایط نرمال خانواده زندگی میکند اما چون در سنین جوانی و نوجوانی است، به طبع اختلافاتی از لحاظ فکری و روحی با خانواده از جمله والدین دارد و در این میان زمانی که خانواده از او درباره نوع مطالعه، میزان مطالعه، شرایط درسی و… پرسشگری میکنند برای داوطلب بسیار آزاردهنده است.
به طور کلی این صحبت ها و رفتارها غلط نیست، خانواده با توجه به اطلاعات خود با فرزنداشان ارتباط میگیرند و در اکثر مواقع موجب آزردگی خاطر او میشوند پس پیشنهاد میشود دانش آموز در محیطی به جز خانه به مطالعه بپردازد.
یکی از وظایف مشاور متقاعد سازی دانش آموز و خانواده وی برای مطالعه در فضایی به جز خانه مانند پانسیون های مطالعاتی است، یا اگر شرایط حضور در پانسیون ها را ندارد، مشاور کمک می کند تا پدر و مادر در موضوع مطالعاتی فرزندشان ورود نکنند و فاصله ی ارتباطی آنها را در این مورد زیاد کند و در واقع مشاور باید پل تحصیلی بین خانواده و دانشآموز باشد تا از تنشهای خواسته و ناخواسته جلوگیری کند.
نقش انگیزشی مشاور
یکی دیگر از کارهای مشاور برای داوطلب ایجاد شرایطی است که او همیشه پرانرژی باشد و انگیزه خوب وکافی را به او منتقل کند. حضور داوطلب نزد مشاور حداقل هفته ای یکبار باید به گونه ای باشد که انگیزه و انرژی او تا هفته آینده توسط مشاورش تامین شود.
این موضوع به این دلیل است که دانش آموزان بخصوص در سال کنکور هر لحظه افت و خیزهایی دارند و این انرژی منتقل شده زمینه را برای برد داوطلب مهیا خواهد کرد.
یک مشاور تحصیلی هر برنامه ای را چه از لحاظ تحصیلی یا انگیزشی باید طبق شرایط داوطلب و مخصوص او برنامهریزی شود.
برخی مشاوران برنامه مطالعاتی یا کلمات گفتاری ثابت را برای همه ی داوطلبان دارند و به اصطلاح همه با یک نسخه جلو میبرند. ممکن است ظاهر رفتاری داوطلبان یکسان باشد اما کاملا از همه نظر با یکدیگر متفاوت اند.
برای مثال داوطلبی با ساعات مطالعاتی بیشتر موفق تر عمل میکند در نقطه مقابل داوطلبی با ساعات مطالعاتی کمتر بازده بیشتر را دارد. دانش آموزی انگیزه اش را از صبحت درباره آینده میگیرد و گاها دانش آموزانی هستند که انگیزه درونی و فعلی دارند.
این ها مواردی است که مشاور باید به آن ها توجه داشته و براساس آن داوطلبش را هدایت کند و زمینه ساز موفقیت او در تحصیل و آینده باشد.
جمع بندی
در این مقاله مروری بر ویژگی ها و دانش یک مشاوره تحصیلی خوب انجام شد. به بیان موضوع و مساله حضور مشاور در سال دوازدهم، میزان کیفی و کمی روابط مشاور با داوطلب و خانواده او، شرایط نیاز یک دانش آموز به مشاور حین تحصیل در مدرسه و میزان اهمیت یک مشاور در کنترل روحیه و عواطف داوطلب پرداخته شد.
پاسخ به سوالات متداول شما
به طور کلی یک مشاور تحصیلی باید
۱- ماهیت درس ها را خوب بشناسد
۲- قدرت ارتباط منطقی با دانش آموز داشته باشد.
قطعا نیاز دارد زیرا در این مسیر حساس و پر استرس به یک همراه متخصص که بتواند او راهنمایی بکند و راهحلهای درست و منطقی ارئه دهد نیاز پیدا خواهد کرد.
مشاور باید با داوطلب ارتباط بگیرد و به مقداری که نیاز هست به عنوان یک مشاور به او نزدیک شود نه به عنوان یک دوست صمیمی. و در نهایت داوطلب باید به مشاور اعتماد کند و از راهحلها و مسیرهایی که مشاور نشان میدهد استفاده کند و همچنین مشاور نیز وظیفه دارد که ارتباط حرفهای با داوطلب به منظور ارتقاء تحصیلی وی برقرار کند.
مشاور باید سعی کند که داوطلب را از مشکلات مدرسه، خانه، خانواده و … جدا کند و او را در مسیر پیشرفت قرار دهد و باید سدی در برابر این مشکلات باشد.
به دلیل سخت بودن فرآیند مطالعه و درس خواندن به خصوص در سال دوازدهم، مشاور میتواند به طور هوشمندانهای در کنار دانشآموز قرار بگیرد و هروقت که او از لحاظ روحی و روانی افت پیدا کرد با راهکارهایی که خود آموخته او را به مسیر اصلی خود بازگرداند. این موضوع ممکن است به شکل ادواری و مداوم نیاز باشد و مشاور همیشه باید همراه و انگیزهبخش کنار دانشآموز حاضر باشد.