چگونه برای کنکور برنامه ریزی کنیم؟ (11 نکته طلایی برنامه ریزی تحصیلی)
در سال پایانی تحصیل هستید و قرار است تا برای رقابت نفس‌گیر کنکور آماده شوید. قطعاً از اهمیت این آزمون و تأثیر آن بر سرنوشت خود مطلع هستید و عزم خود را جدی کرده‌اید که سخت درس بخوانید، اما در درس خواندن ناتوان هستید و حالا ممکن است پس از گذشت چند روز احساس خستگی و سردرگمی کنید. خیلی ساده موانعی نمی‌گذارند تا پیشرفت کنید و عدم برنامه‌ریزی برای کنکور مهمترین آنها است.
در این سری از مقالات علت افت تحصیلی به اهمیت برنامه ریزی میپردازیم. بدون برنامه ریزی کنکور حسی از سردرگمی دارید و خیلی زود از درس خواندن خسته می‌شوید. هر صبح مادامیکه انگیزه دارید اما تکلیف خود را در طول روز نمی‌دانید و تا شب زمان زیادی را از دست می‌دهید و کارهای بیهوده یکی پس از دیگری رهایتان نمی‌کنند. ماجرا خیلی ساده است! چون شما برنامه ریزی کنکور ندارید. اما برنامه حرفه‌ای برای کنکور چه شکلی است؟ در این مقاله از یاوران دانش قصد داریم تا درباره اصول برنامه‌ریزی برای کنکور صحبت کنیم و کاملاً حرفه‌ای یکی از جدی‌ترین موانع موفقیت در کنکور را پشت سر بگذاریم.
چالش‌های شما برای برنامه ریزی کنکوری چیست؟
بعید است کسی بدون برنامه‌ریزی درس بخواند. به هر حال هر صبح که از خواب بلند می‌شوید، قاعدتاً برای درس خواندن برخی کتاب‌ها و یا حل تست و تمرین‌ها برنامه‌ریزی می‌کنید. این موضوع خیلی بدیهی است، اما ممکن است حرفه‌ای و یا هدفمند نباشد.
چالش شما برای برنامه ریزی کنکور این نیست که هیچ برنامه‌ای ندارید، بلکه احتمالاً از برنامه درستی استفاده نمی‌کنید. مثلاً ممکن است برنامه‌ریزی شما روزانه باشد و حتی برای چند روز آینده هیچ دورنمایی نداشته باشید. حتی ممکن است کاملاً دقیق برای یک ماه آینده خود برنامه‌ای تدارک دیده باشید، اما این برنامه نیازهای کنکوری شما را پوشش نمی‌دهد و یا با سبک درس خواندن شما و حتی ساعت زیستی بدن شما سازگار نیست. خلاصه چالش برنامه‌ریزی برای کنکور پیروی از برنامه‌های سخت، غیرمنطقی، غیرعملی و در کل بدون هدف است. برای موفقیت در کنکور باید برنامه‌ریزی هدفمند و حرفه‌ای تهیه کنید. حالا که فهمیدید گره ماجرا کجاست، با ما همراه شوید تا از نکات درباره برنامه‌ریزی حرفه‌ای کنکور صحبت کنیم.
- خدمات یاوران دانش
چگونه خودم برای کنکور برنامه‌ریزی کنم؟
فرض را بر این می‌گذاریم که دانش‌آموز سخت‌کوشی هستید و واقعاً جدی تصمیم گرفته‌اید تا برای کنکور پیش رو سنگ تمام بگذارید. اما در اولین قدم باید یک برنامه‌ریزی حرفه‌ای تدارک ببینید. اولین توصیه آن است که برای برنامه ریزی کنکور از کمک مشاوران تحصیلی استفاده کنید. مشاوران حرفه‌ای شرایط شما را با نگاه جامع و البته از روی تجربه نگاه می‌کنند و به شما کمک می‌کنند تا یک برنامه هدفمند در پیش بگیرید. به هر حال دانش‌آموز کم‌تجربه هستید که حالا در شرایطی حساس وارد شده‌اید و حضور یک فرد آگاه و باتجربه قطعاً سودمند است. با این حال اگر آستین بالا زده‌اید و قصد دارید تا خودتان گلیمتان را از آب بیرون بکشید و برنامه ریزی برای کنکور کاملا حرفه‌ای و هدفمند تنظیم کنید، این نکات را رعایت کنید:
به شکل هفتگی برنامه‌ریزی کنید
به همان اندازه که برنامه‌های کوتاه مدت روزانه بی‌اثر و بلاتکلیف هستند، برنامه‌های بلند مدت ماهیانه سخت، چالش برانگیز و بی‌هدف می‌شوند. بهترین تصمیم برنامه ریزی کنکور در بازه‌های هفتگی است. قطعاً نمی‌توانید ماجراهای زندگی خود تا یک ماه آینده را پیش بینی کنید. از طرفی جریان درس‌ها مدام در حال تغییر هستند و تا ماه آینده شرایط شما به کلی تغییر کرده است. در نهایت ممکن است با مباحث سخت و یا نقاط ضعف خود روبه‌رو شوید و لازم است تا وقت بیشتری برای آنها بگذارید. در این صورت برنامه‌ریزی ماهیانه دست‌وپای شما را می‌بندد و از انعطاف‌پذیری شما می‌کاهد.
به شکل هفتگی برنامه‌ریزی کنید و در پایان هر هفته شرایط را بررسی کرده و دستاوردها را ارزیابی کنید. نقاط ضعف را شناسایی کرده و نیازها را بررسی کنید. به این ترتیب دیدگاه بهتری از شرایط خود دارید و حالا می‌توانید برنامه هفته بعد خود را با توجه به شرایط جدید تدارک ببینید.
مطالعه همه‌ی درس‌ها را در برنامه هفتگی بگنجانید
در برنامه‌ریزی برای کنکور باید مطالعه همه‌ی درس‌ها به شکل موازی پیش بینی شود. نمی‌توانید درسی را این هفته رها کنید و مثلاً آن را برای دو هفته دیگر مطالعه کنید. رها کردن درس‌ها به منزله فراموشی آنها است. حتی ساده‌ترین درس‌ها و یا کم‌ارزش ترین آنها را در طول هر هفته مطالعه کنید و به اندازه کافی وقت برای آن درس کنار بگذارید.
هنر برنامه‌ریزی برای کنکور تازه در همین نکته دیده می‌شود. زمانی که بتوانید همه درس‌های خود را در طول هفته و به اندازه مطالعه کنید. باید بتوانید هر درس را ارزش‌گذاری کنید. با این رویکرد همه‌ی درس‌ها از کم‌ارزش ترین تا مهمترین آنها را هم‌زمان یاد می‌گیرید و استرس رها شدن یک درس شما را آزار نمی‌دهد.
- بخوانید
برای پوشش همه نیازهای خود برنامه‌ریزی کنید
منطقی است که در سال کنکور خیلی بیشتر از دیگر سال‌ها درس بخوانید. اما اصلاً منطقی نیست که در این سال از جریان عادی زندگی خود فاصله بگیرید. شما ربات نیستید تا برای شبانه‌روز درس بخوانید و اصلاً خسته نشوید. به هر حال هر کسی نیازهایی دارد و باید در برنامه ریزی کنکور به این نیازها مانند خوابیدن، تفریح کردن، وقت گذاری با خانواده، ارتباط با دوستان، ورزش کردن و… توجه کنید.
برنامه‌های صرفاً مطالعاتی که در آنها نگاه سختگیرانه برای درس خواندن شبانه‌روزی پیش بینی شده، فقط در همان چند روز اول اجرایی هستند. این برنامه‌ها از همان ابتدا شکست خورده هستند و چه بسا روحیه و قدرت شما را از بین ببرند. دقت کنید پای در برنامه‌ای نگذارید که از همان قدم اول شکست خورده و غیرمنطقی است. شما به استراحت، روحیه و زندگی در سال کنکور نیاز دارید.
برنامه‌ای در حد توان خود تهیه کنید
بدون تردید باید در سال کنکور درس خوان‌تر شوید، اما قرار نیست تا به یک‌باره تحولی بزرگ را تجربه کنید. هر کسی شناخت کافی از خود و توانایی‌های خود دارد و می‌داند که حداکثر ظرفیت او برای اجرای درست و ادامه‌دار یک برنامه چه مقدار است؟ هنگام برنامه‌ریزی برای کنکور احساسی نشوید و واقع‌بین ساعات مطالعه خود را تنظیم کنید. در یک کلام برای برنامه‌ای اقدام کنید که توان اجرای آن در بلند مدت را داشته باشید.
برنامه‌های سختگیرانه و در کل تعصبی محکوم به شکست هستند. این برنامه‌ها شروع طوفانی و پایانی خسته کننده و سردرگم دارند. شاید تا یک هفته و حتی یک ماه برنامه‌ای سختگیرانه را تحمل کنید، اما در نهایت خسته شده و آن را رها خواهید کرد.
از تکنیک‌های باکس‌بندی در برنامه‌ریزی استفاده کنید
اگر فکر می‌کنید ۵ صبح از خواب بیدار می‌شوید و کتاب در دست تا ساعت ۱۰ شب مطالعه می‌کنید و حالا برنامه جامعی دارید، سخت در اشتباه هستید. خیلی‌ها را دیده‌ایم که در درس خواندن بی‌وقفه تلاش زیادی کرده‌اند، اما نتیجه نمی‌گیرند. اکثر آنها در مطالعه حجم محور هستند. یعنی به خود تعهد داده‌اند که مثلاً فلان کتاب و یا فلان فصل و یا این تعداد تست را حتماً در آن روز تمام کنند. از یک جایی به بعد، مطالعه آنها صرفاً شکل وظیفه‌ای سخت پیدا کرده و دیگر کیفیت لازم را ندارد. آنها اسیر مطالعه کمیتی شده‌اند. یعنی فقط می‌خواهند تا جایی معین در یک بازه مشخص درس بخوانند.
اما دانش آموز حرفه‌ای از تکنیک‌های باکس‌بندی برای برنامه ریزی کنکور استفاده می‌کند. در این تکنیک‌ها قرار است زمان مطالعه خود را در باکس‌های مشخص مثلاً باکس‌های ۷۰ دقیقه‌ای تفکیک کنید. در میان هر دو باکس مطالعه نیز مدت زمان یک ربع تا نیم ساعت استراحت قرار می‌دهند. از طرفی در هر باکس مطالعاتی برای یک درس تلاش می‌کنند و تا هر جا که توانستند آن درس را می‌خوانند.
- بخوانید
برای فعالیت‌های تستی و تشریحی برنامه‌ریزی کنید
اگرچه کنکور آزمون بسیار مهمی است که به شکل تستی برگزار می‌شود، اما امتحانات نهایی نیز پیش روی شما است که روش طراحی سوالات و پاسخ دهی در آنجا تشریحی است. در روش جدید برگزاری کنکور دیگر نمی‌توانید ارزش امتحانات نهایی پایان سال را دست کم بگیرید. به هر حال بخشی از تراز پایانی کنکور و رتبه‌بندی شما براساس معدل امتحانات نهایی است و باید در طول سال تحصیلی برای این امتحانات نیز آماده شوید. بنابراین هم‌زمان که برای افزایش مهارت‌های تست‌زنی برنامه‌ریزی می‌کنید، حتماً ارتقاء مهارت پاسخ‌دهی سؤالات تشریحی را در نظر گرفته و زمان کافی برای حل این نوع سوالات در برنامه ریزی کنکور پیش بینی کنید.
برای فعالیتی جامع برنامه‌ریزی کنید
برنامه‌ریزی برای کنکور فقط چیدن ساعات مطالعه درسی پشت سر هم نیست، بلکه یک برنامه جامع و هدفمند است که در آن علاوه بر ساعات درسی باید وقت کافی کلاس‌های مدرسه، کلاس‌های تقویتی، شرکت در آزمون‌ها و موارد اینچنینی را پیش بینی کرده باشید. در غیر این صورت انجام این نوع اقدامات کنکوری نظم درسی شما را به هم می‌ریزند. به هر حال نمی‌توانید چیزی را مدیریت کنید که تا قبل از این برای انجام آنها برنامه‌ریزی ندارید.
برای آزمون‌ها وقت بگذارید
آماده شدن برای کنکور بدون آزمون دادن منطقی نیست. کنکور رقابتی نفس‌گیر است و باید در طول سال خودتان را با جو سخت و سنگین آن آشنا کنید. باید مهارت‌های تست‌زنی سریع آنهم تحت فشار روحی کنکور را تقویت کنید و چاره‌ای جز آزمون دادن ندارید. اما قرار نیست تا پی‌درپی در آزمون‌های جامع شرکت کنید. شما در طول سال تحصیلی و هنگام مطالعه درس‌ها به انواع آزمون‌های روزانه، هفتگی، فصل به فصل و یا درسی و البته جامع نیاز دارید. در برنامه ریزی کنکور متوجه این آزمون‌ها باشید و به اندازه کافی برای همگی آنها وقت کنار بگذارید.
نکته کلیدی، مستقل بودن برنامه‌ریزی درسی از آزمون‌های جامع و کشوری است. یک اشتباه ساده هماهنگ شدن با بودجه‌بندی آزمون‌های آزمایشی است. مثلاً ممکن است مسیر مطالعاتی خود را با توجه به تقویم این آزمون‌ها تنظیم کنید. اما مگر هدف نهایی شما موفقیت در این آزمون‌های آزمایشی است؟ برنامه‌ریزی درسی شما می‌تواند از بودجه‌بندی آزمون‌های آزمایشی و کشوری عقب‌تر، جلوتر و یا همراه آنها باشد. به هر حال هیچ لزومی ندارد که تقویم مطالعاتی خود را با تقویم این آزمون‌ها هماهنگ کنید.
نکته مهم برای آزمون انجام تحلیل هر آزمون بعد از زمان آزمون است که بسیار از خود آزمون دادن مهم‌تر است و نباید فراموش شود. نحوه تحلیل آزمون را در مقاله پایین به صورت کامل یاد بگیرید:
- بخوانید
سلایق خود را در برنامه‌ریزی وارد نکنید
ممکن است به یک درس علاقه داشته باشید و از درسی دیگر متنفر باشید و یا در یک درس قوی و در درسی دیگر ضعیف هستید. اینها ماجراهای شخصی شما در مواجهه با درس‌های مختلف هستند، اما نباید تأثیری در برنامه ریزی کنکور داشته باشند.
مثلاً نمی‌توانید چون از یک درس خوشتان می‌آید و یا در یک درس قوی هستید، آن درس را خیلی بیشتر مطالعه کنید و یا وقتی به درسی علاقه ندارید و یا آن را به سختی درک می‌کنید، در برنامه‌ریزی نیز از آن فرار کرده و دیگر آن را نخوانید. برنامه‌ریزی خود را مستقل از سلایق و توانایی‌های خود تنظیم کنید و برای تمام درس‌ها به اندازه ارزشی که در نتایج نهایی کنکور دارند، وقت بگذارید و آنها را به اندازه مطالعه کنید.
برنامه شخصی خودتان را تهیه کنید
شما زندگی شخصی خودتان را دارید و در این زندگی با چالش‌ها و مشکلات و شرایط خاص خودتان روبرو هستید. پس باید برنامه‌ای مخصوص به خودتان داشته باشید. هیچ دو دانش‌آموز چه از نظر توانایی و چه از نظر زندگی شخصی شبیه به هم نیستند، پس نمی‌توانند برنامه‌ریزی یکسانی داشته باشند.
هر دانش‌آموزی باید با توجه به شرایط روحی، شرایط جسمی، سطح درسی، برنامه‌های فردی و خانوادگی، ساعت مطالعه و نوع مطالعه‌ای که دارد، برنامه‌ریزی کند. هر کدام از این موارد بخشی از زندگی شخصی یک دانش‌آموز است که با دیگر دانش‌آموزان متفاوت است و برنامه ریزی کنکور را تبدیل به یک ماجرای کاملاً شخصی می‌کند. برنامه‌ریزی برای کنکور باید براساس نگاه فردی باشد. شما نمی‌توانید یک برنامه را برای چند نفر توصیه کنید و یا برنامه‌ای شبیه به دوستان و هم‌کلاسی‌های خود تدارک ببینید. البته می‌توانید از سبک درسی آنها الهام بگیرید و یا با آنها مشورت کرده و از تجارب مفید آنها استفاده کنید. اما در نهایت این شما هستید که زندگی خصوصی خودتان را دارید و باید برای یک برنامه‌ریزی انحصاری و هدفمند با توجه به شرایط ویژه خودتان اقدام کنید.
برنامه‌ریزی را مکتوب کنید
ژاپنی‌ها می‌گویند کم‌رنگ‌ترین نوشته‌ها از قوی‌ترین حافظه‌ها ماندگارتر هستند. همیشه مکتوب کردن ایده‌ها، نظرات، خواسته‌ها و البته برنامه‌ریزی‌ها سودمند است. اگر قصد پیشرفت تحصیلی دارید و می‌خواهید با یک برنامه هدفمند و حساب شده حرکت کنید، حتماً آن را در جایی مکتوب کنید. در این صورت نیازی نیست اول هر هفته به خودتان زحمت بدهید و جریان برنامه‌ریزی را به یاد آورید. چرا که حالا فقط با یک نگاه ساده در جریان همه کارهای پیش رو قرار دارید. از طرفی با مکتوب کردن برنامه ریزی کنکور می‌توانید اتفاقات هفته گذشته را به راحتی مرور کنید و چالش‌ها را به یاد آورید. در این زمان بهتر می‌توانید درباره مشکلات پیش آمده، نقطه ضعف‌ها، کمبودها و یا پیشرفت‌های حاصل شده تصمیم‌گیری کنید و اصلاحات بهتری برای برنامه هفته بعد خود تدارک ببینید.
- بخوانید
توصیه نهایی برای برنامه ریزی کنکور
با برنامه‌ریزی درست یکی از موانع مهم پیشرفت تحصیلی را برداشته‌اید. حالا ذهن آرامی دارید و به راحتی و با خیال آسوده و به دور از هر نوع هرج‌ومرج مطالعاتی درس می‌خوانید. زمان را مدیریت کرده‌اید و دیگر هیچ کار بیهوده در هیچ بازه زمانی ندارید. این خیلی خوب است، اما زمانی در چنین شرایطی هستید که آن برنامه‌ریزی حرفه‌ای را تهیه کرده باشید.
برنامه‌ریزی برای کنکور عرصه آزمون و خطا نیست. مثلاً نمی‌توانید یک یا دو هفته برنامه‌ای را پیش ببرید و بعد تازه متوجه شوید که مسیر را اشتباه آمده‌اید و حالا باید در فکر برنامه‌ریزی بهتری باشید. زمان بر علیه شما است و اگر بخواهید با آزمون و خطا برنامه‌ریزی کنید، فقط در حال از دست دادن این فرصت طلایی هستید. به هر حال تجربه شما برای تدارک یک برنامه‌ریزی جامع و هدفمند که در آن همه چیز پیش بینی شده باشد، کم است. از طرفی بهتر است از تجربه افراد آگاه نیز استفاده کنید. مشاوره تحصیلی با رویکرد تخصصی کنکور برای برنامه‌ریزی همیشه سودمند است. هرچند توصیه می‌کنیم که از مشاوره افراد آگاه در زمینه برنامه ریزی کنکور استفاده کنید.
