در این مقاله تفاوت بین آموزش و تدریس را خواهیم فهمید. با نقش دانش‌آموز در آموزش بیشتر آشنا می‌شویم و یاد میگیریم که چگونه فرآیند آموزش خود را کامل کنیم.
بهترین روش تدریس در کنکور چیست؟ تفاوت تدریس با یاددهی
تعریف آموزش چیست؟ آموزش برای کنکور چیست؟ روش صحیح آموزش چیست؟ داشتن دبیر حرفه‌ای چه ایرادی می‌تواند داشته باشد؟
آموزش فرآیندی است که طی آن انسان یک علم ، مهارت و یا ارزشی را یاد میگیرد و سپس می‌تواند از آن جهت بهبود زندگی خود استفاده کند و مقوله‌ی بسیار بزرگ و پیچیده‌ای است که در جوامع مختلف دارای جنبه‌های متفاوت و مختلفی می‌باید که ممکن است یک آموزش یکسان برای دو گروه از افراد متفاوت کاملن متضاد یکدیگر باشد.
اما در این مقاله قصد پرداختن به آموزش در سیستم آموزش تحصیلی ایران و علی‌الخصوص سال دوازدهم (سال کنکور) را داریم.
آموزش از دو بخش کلی تشکیل شده است:
- تدریس
- یاددهی
از کلمه یاددهی استفاده شده است که در این مقاله معنی مترادف یادگیری دارد، فقط اگر از دید یک دانش‌آموز به آموزش نگاه کنید میشود مرحله یادگیری و اگر از دیدگاه یک سیستم آموزشی و یا مدرس نگاه کنید میشود یاددهی.
اهمیت تدریس اصولی در دوران کنکور
همه‌ی ما با تدریس آشنا هستیم به این صورت که مدرس با روش های گوناگون به درس دادن میپردازد و دانش آموز هم با تمام توان سعی در یاد گرفتن مطالب در محضر مدرس میکند.
بخش تدریس وظیفه مدرس، معلم و یا استاد است و این نقش را کس دیگری مثل خانواده نمیتواند ایفا کند.
اما برای سال کنکور شما به یک مدرس حرفه ای کنکور احتیاج دارید که بتواند تمامی مطالب مورد نیاز را در کمترین زمان و به بهترین شکل به شما ارایه دهد.
اما آموزش فقط به تدریس ختم نمی‌شود و در واقع با تدریس آغاز می شود اما تکمیل آموزش نیاز به مرحله ی دیگری هم دارد که ما خیلی با آن آشنا نیستیم و در واقع ندانستن آن تبدیل به پاشنه ی آشیل دانش‌آموزان و دبیران کنکوری شده است و آن مرحله ، مرحله یاددهی است.
- بخوانید
تاثیر یادگیری صحیح دروس
فرآیندی که دانش آموز مطالب تدریس شده را در ذهن طبقه‌بندی و مرتب میکند و آن را به حافظه بلند مدت خود میسپارد و توان تجزیه و تحلیل آن را پیدا میکند و همچنین در امتحانات و آزمونهای مختلف به راحتی می تواند آن مطالب را ارایه بدهد.
فرآیند یاددهی در واقع توسط سیستم آموزشی تعیین میگردد و در واقع مسیری است که سیستم تعبیه میبند تا دانش‌آموز در مرحله‌ی یاددهی را تکمیل کند.
همانطور که گفته شد این مرحله از آموزش توسط دانش‌آموز انجام میشود و فقط سیستم یا نظام آموزشی(مدرسه، آموزشگاه و …) مسیر آن را مشخص میکنند و بر آن نظارت دارد.
از مصادیق مرحله یاددهی میتوان انجام تکرار و تمرین، تکالیف‌های مختلف ، آزمونهای متفاوت و مختلف، پرسش‌های چالشی اشاره کرد به طوری که دانش‌آموز را درگیر با درس تدریس شده بکند که این نکته کلیدی‌ترین نکته برای یادگیری در زمان کنکور است.
دبیر حرفه ای کنکوری؛ خوبه یا نه؟
گاهی اوقات دبیران حرفه‌ای کنکور باعث می‌شوند که دانش‌آموز به واسطه‌ی تدریس بی عیب و نقص و فراگیری کامل در جلسه تدریس دیگر احساس نیاز برای تکمیل فرآیند یادگیری نکنند و به دنبال مرحله یاددهی(یادگیری) نروند و به اشتباه توهم یادگیری پیدا میکنند در صورتی که تدریس خوب فقط یک بال از دو بال پرنده آموزش هست و فقط با یک بال نمی‌توان پرواز کرد.
نظر دکتر یاوری درباره تدریس و یادگیری :
بگذارید با تعریف کردن خاطره‌ای این مسئله را بیشتر توضیح دهم.
در یکی از سال‌های گذشته در یک مدرسه به نام تهران یک دبیر فیزیک تدریس درس فیزیک را برعهده داشت که این دبیر از معروف‌ترین و به نام‌ترین دبیران فیزیک سراسر کشور بود.
دبیر مورد نظر از مولفین به نام کتب کنکوری و همچنین جز طراحان سوالات کنکوری بودند و ضمنا هر ساله جزوه خودشان را تغییر میدادند و به روزرسانی میکردند.
اما دانش‌آموزان این مدرسه علی رغم توانمندی بالای خود هیچ‌گاه در درس فیزیک نمرات عالی و درصدهای بالا کسب نمیکردند و همیشه نمرات از سطح انتظار پایین‌تر بود به شکلی که خود دانش‌آموزان هم از نمرات پایین خود تعجب میکردند و معتقد بودند که آن‌ها بهترین دبیر را دارند و در جلسه تدریس کامل درس و نکات درس را فراگرفته‌اند.
نکته‌ی ماجرا در این بود که به دلیل تدریس کامل و بی‌عیب و نقص دبیر، دانش‌اموزان در جلسه تدریس به طور کامل اغنا میشدند و احساس نیاز چندانی به یادگیری نداشتند و توهم یادگیری در آن‌ها شکل گرفته بود و فکر میکردند که می‌توانند درس فراگرفته شده را ارائه بدهد و دیگر نیازی به تکرار و تمرین ندارند ، در صورتی که این توانمندی در آن شکل نگرفته است و این دبیر خوب فیزیک دغدغه‌ی بچه‌ها برای این درس را کامل رفع کرده بود و مدرس هم به دلیل اعتماد بالایی که نسبت به تدریس خود داشت نیازی به سخت‌گیری جهت ارائه تمرین و برگزاری آزمونهای مختلف و یا پرسش‌های چالشی نمیدید در نتیجه بازدهی درس فیزیک در این مدرسه به حد مطلوب نمیرسید.
مرحله یاددهی راه میانبر ندارد!!
مرحله یاددهی باید به شکل دقیق و با هماهنگی مدرس توسط سیستم آموزشی تعیین گردد و به این شکل نیست که هرچقدر تمرین بیشتر انجام شود بهتر است بلکه این مرحله باید به شکلی تیین شود که دانش‌آموز در کوتاه‌ترین زمان ممکن با در تدریس شده درگیر شود و بتواند آن زا برای خود هضم کند.
سیستم آموزشی شامل :
- مشاور
- معاون آموزشی
- مشاور یارها
- پشتیبانهای علمی
و … میشود و گاهی خود دبیر یا مدرس هم می‌تواند در مرحله یاددهی کمک بکند ولی هیچ وقت مدرس به تنهایی و فارغ از سیستم آموزشی نمیتواند تمام مرحله یاددهی را کامل انجام دهد به طوری که دانش‌آموزانی که به این شکل آموزش دیده‌اند و صفر تا صد آموزش آن‌ها فقط با مدرس بوده است در سال کنکور به مشکل برخورد میکنند.
- بخوانید
دانش‌آموز خود باید مسیر یاددهی را طی کند.
بعد از تدریس شدن درس توسط مدرس دانش‌آموز باید در مسیری که سیستم آموزشی به آن نشان می‌دهد قدم بگذارد و آن را طی کند. دانش‌آموز خود باید مسیر یاددهی را طی کند و در این مرحله است که با چالش‌های متفاوت روبه‌رو میشود و سعی بر برطرف کردن آن میکند و دقیقن همین مرحله است که باعث تکمیل فرآیند آموزش میشود.
متاسفانه در فرهنگ ما اینچنین رایج شده است که فقط تمام آموزش توسط دبیر انجام میشود و تمام . در صورتی که این آفتی است خود را زمان کنکور نشان می‌دهد و باید یکبار دیگر این را تذکر دهم که یاددهی راه میانبر ندارد.
البته از این نکته نباید غافل شده که تدریس خوب و عالی نیاز لازم و شرط ابتدایی آموزش است و نباید از آن غافل شد و تدریس هم علی الخصوص در سال تحصیلی کنکور نیاز به مدرس حرفه‌ای دارد. فقط باید رویکرد به شکلی باشد که تدریس همه‌ی آموزش نیست و مرحله بعد از آن که مرحله یاددهی هست باید به صورت کامل انجام شود.
نکته مهم
در هر دو مرحله آموزش، خانواده نمیتواند نقش مثبتی داشته باشد و در واقع دخالت نکردن در امر آموزش در تمامی مراحل آموزش بهترین کاری است که خانواده می‌تواند انجام دهد.
خانواده باید هم مرحله تدریس را به مدرس های خوب بسپارد و هم مرحله یاددهی را به سیستم آموزشی واگذار کند و فقط می تواند در حیطه مسائل تربیتی نقش موثری داشته باشد.
کلام آخر ...
متاسفانه بیشتر مدارس ما به هیچ عنوان توجهی به مرحله یاددهی ندارند و فقط روی تدریس تمرکز میکنند ، در حالی که مرحله یاددهی که پس از تدریس باید اتفاق بیفتد را رها میکنند و یا به خانواده واگذار میکنند که این موضوع منجر به ضعف درسی در سال‌های مختلف تحصیلی میشود و این ضعف تحصیلی خود را در سال پایانی یعنی کنکور خود را نمایان میکند که غالبا هم نمی‌توان در یک سال تمام ایرادهای گذشته را اصلاح و فرد حتی با سعی و تلاش بسیار، توانایی لازم برای کسب نتیجه مناسب در کنکور را به دست نمی‌آورد .
پس بهتر است با شناخت و اجرای صحیح مراحل تدریس و یاددهی از سال‌های آغازین تحصیل ، به فکر کنکور خود باشید.
