خلاصه مقاله
مصرف زیاد کافئین میتواند به اختلال در الگوی خواب و افزایش استرس منتهی شود. همچنین، مصرف انرژی‌زاها میتواند به وابستگی، اثرات جانبی ناخواسته، و حتی عدم بهبود قابل توجه در عملکرد تحصیلی داوطلبان منجر شود. بهترین راه کار برای عدم نیاز به این مواد داشتن خواب منظم در کنار یک برنامه جامع است که تمام فعالیت‌های داوطلب در آن لحاظ شده باشد. بنابراین، داوطلبان کنکور باید با دقت و هوشمندی مصرف این مواد را مدیریت کنند و از مشاوره پزشکی و روانشناسی بهره‌برند تا به عملکرد بهینه و مطلوب‌تر خود اهمیت دهند.
عواقب مصرف انرژی زا و کافئین برای کنکوری ها | برسی تاثیر انرژی زا بر داوطلبین کنکور
در دوران کنکور، دانشآموزان با یکی از چالش‌های مهم تحصیلی و زندگی خود روبرو هستند. این دوران برای آن‌ها نه تنها باعث فشارهای فراوانی میشود، بلکه موجب ایجاد نیاز برای تلاش بیشتر نیز می‌گردد و گاهی اوقات برای جبران عقب افتادگی‌های درسی و همچنین کسب نتایج بهتر متوسل به را‌ه‌های گوناگونی می‌شوند که میتواند برای آن‌ها مضر و یا حتی مخاطره آمیز باشد.
یکی از آن راه‌ها استفاده از قهوه، نوشابه انرژیزا ، قرص کافئین و قرصهای آرامشبخش است. این موارد ذکر شده در صورت استفاده طولانی مدت هیچ کمکی به داوطلب کنکوری نمی‌کند و تجربه ثابت کرده است که خود میتواند باعث پس‌رفت و ایجاد مشکلات جدی بکند.
در این مقاله، ما قصد داریم به طور جامع به این موضوعات پرداخته و تأثیر مصرف نوشابههای انرژیزا حاوی کافئین و قرصهای آرامشبخش را در دانشآموزان کنکوری بررسی نماییم.
علت‌های رایج استفاده از خوراکیهای انرژیزا میان داوطلبان
قبل از هر چیز باید علت استفاده دانشآموزان را از این مواد خوراکی بررسی کنیم.
مصرف قهوه؛ برای بیدار ماندن و مطالعه بیشتر
زمانی‌که دانش‌آموز می‌خواهد شبی را بیشتر درس بخواند، بر این باور است که اگر قهوه مصرف کند، میتواند شب را بیشتر بیدار مانده و به همان میزان بیشتر درس بخواند. اثر خوردن قهوه نیز از طرفی این نیاز را در آن لحظه برای او برطرف می‌سازد. پس داوطلب زمان بیشتری را در شب مطالعه می‌کند.
نوشابه انرژیزا؛ جهت جبران احساس خستگی و نبود انرژی
در صبح روز بعد که می‌خواهد شروع به مطالعه کند، احساس کمبود انرژی دارد. به‌همین دلیل از نوشابه انرژیزا جهت کسب انرژی استفاده می‌کند و خب واقعاً هم در آن لحظه به او کمک می‌کند تا روزش را با انرژی بیشتر و بهتر سپری کند تا فعالیت‌های خود را جلو ببرد.
قرص کافئین؛ جایگزین و جبرانی جهت نبود قهوه و انرژیزا
داوطلب می‌بیند که در هر لحظه یا در هر محیط آموزشی این امکان برای او فراهم نیست که بخواهد هر لحظه که می‌خواهد قهوه مصرف کند، یا در منزل حوصله دم کردن آن را برای خود ندارد. به‌همین دلیل قرصهای کافئین را جایگزین آن می‌کند و با همین روند پیش می‌رود.
قرصهای آرام‌بخش؛ برای شب‌های ناآرام
مدتی را که داوطلب با مصرف کافئین‌ها پیش می‌رود، ممکن است شب‌هایی را تجربه کند که اتفاقاً خیلی آرام نیست و احساس استرس و اضطراب دارد. راه درمان این اضطراب برای او قرصهای آرامشبخش خواهد بود.
حال این داوطلب با مصرف قرص‌ها چرخه خود را کامل کرده است و توانسته در هر شرایطی که نیاز به این مواد خوراکی و انرژی بخش دارد، از آن‌ها استفاده کند.
البته شایان ذکر است که ممکن است هر فردی به دلایل گوناگون دیگر هم از نوشیدنی‌ها و داروهای مختلفی دیگری استفاده کند که تاثیرات مشابه موارد بالا داشته باشند.
- بخوانید
اثرات کوتاه‌مدت استفاده؛ برای رسیدن به اهداف کوچک و آنی
مصرف هر یک از قهوه، کافئین، نوشابه انرژیزا و یا قرصهای آرامشبخش، هر یک تنها هدف کوچکی را که داوطلب در همان لحظه دارد را به ارمغان می‌آورد. پس همین موضوع باعث میشود که داوطلب ما احساس کند که کار خوبی را دارد انجام می‌دهد.
پس توصیه ما این است که دانش‌آموز نه تنها در سال کنکور بلکه در هیچ یک از سال‌های تحصیلی خود از این موارد استفاده نکند.
اما اگر بخواهیم بررسی کنیم که هر یک چه اثری را میتواند داشته باشد، خواهیم گفت که اگر قرار بر این بود که تنها داوطلب یک شب را بیدار بماند، خوردن قهوه تنها برای آن یک شب، می‌توانست راهکار خوبی باشد.
یا اگر قرار بود تنها برای یک روز، کمبود انرژی را با نوشابه انرژیزا جبران کند، آن را هم راه‌حل خوبی می‌دانستیم. حتی اگر فقط یک شب بود که برای خوابیدن نیاز به قرص آرام‌بخش داشته است، آن قرص را راهکار درستی می‌دانیم.
اثرات کوتاه مدت استفاده از این مواد خوراکی مناسب کنکور نیست.
برنامه کنکور، یک مسابقه‌ای است که باید در طول یک سال برایش برنامهریزی شود و داوطلب برای آن آماده باشد. پس اگر قرار باشد که هر شب، قهوه مصرف شود به مرور زمان اثر قهوه کم خواهد شد و باید در دفعات بیشتر مصرف شود تا اثر اولیه خود را داشته باشد.
همین‌طور برای قرص آرام‌بخش نیز اثرات کم میشود و آن نوشابه انرژیزا هم موجب به هم ریختگی سیستم بدنی میشود و باعث میشود که دانش‌آموز نتواند تمرکز لازم را داشته باشد.
اثرات مخرب هر یک از کافئین، قهوه بر عملکرد کنکور
استفاده از این موارد در دراز مدت ممکن نیست، چون هر یک به تنهایی اثراتی را بر سیستم بدنی و روانی داوطلب خواهند داشت:
- اگر قهوه را در طولانی مدت استفاده کنیم، خواهیم دید که بیدار ماندن و کم شدن خواب داوطلب تاثیر داشته و بسیاری از تمرکز او را در حین مطالعه از بین برده است.
- نوشابه انرژی‌زایی که مصرف میشود می تواند در طولانی مدت موجب آسیب رساندن به بدن میشود و خواب داوطلب را نیز برهم می‌زند.
هر کدام از این‌ها توانستند اثراتی را در جسم داوطلب ایجاد کنند که تقریبا می‌توانیم بگوییم که هم در سال کنکور و هم بعد از کنکور جبران ناپذیر است. پس تنها توصیه و خواهش ما به داوطلبین کنکور این است که برای این‌که بتوانند مطالعه کنند و درس بخوانند تا در کنکور موفق شوند نیازی به مصرف کافئین، قهوه، قرصهای آرام‌بخش و نوشیدنی‌های انرژیزا ندارند.
الزامات داشتن تمرکز و جایگزین انرژی‌زاها
- بخوانید
نیاز یک داوطلب در سال کنکور برای کسب انرژی و داشتن تمرکز جهت انجام کارهای کنکور او تنها یک برنامه منظم است که همه چی در زمان خودش و به شکلی منظم در آن تعریف شده باشد. اگر در یک برنامه خواب و ساعات آن به اندازه مشخصی تعریف شده باشد، ساعت‌های بیداری نیز برای مطالعه باقی می‌ماند و دیگر نیاز به هیچ چیزی نداریم.
در آن برنامه، یک زمان مشخصی برای استراحت خوب هست و یک فعالیت خوب و کامل دیده میشود. پس تنها چیزی که دانشآموزان را به هدف اصلی خود نزدیک می‌کند، یک برنامه منظم و هدفمند است که خواب، تفریح و مطالعه در جای خود تعریف شده باشد و در آن وجود داشته باشد.
تمامی نوشیدنی‌های انرژیزا ،کافئین‌دار و قرصهای آرام بخش برای کنترل و تنظیم کردن خواب داوطلب مصرف میشود در صورتی که یک برنامه منظم و ساعت خواب مشخص و کافی میتواند تضمین‌کننده انرژی و وقت کافی برای هر فعالیتی که داوطلب به آن نیاز دارد است.
درخواست مشاوره بهترین اقدام نسبت به مصرف مواد خوراکی برای دریافت انرژی
اگر داوطلبی آن برنامه مهم را ندارند یا برنامه‌ای دارند که از لحاظ تعیین زمان‌بندی‌ها مناسب نیست، بهتر است که از یک مشاور کمک بگیرند.
اگر داوطلبینی هستند که زمان خوابشان به هم ریخته است، باز هم بهتر است که از یک مشاور و روانشناس کمک بگیرند تا برنامه‌ای را که برای خواب خود دارند به یک ثباتی برسد و درست شود. بهتر است با مشورت مشاور و روانشناس این شرایط را بهبود ببخشند و هیچ زمانی به این مواد که حال از قهوه شروع میشود و تا قرصهای آرام‌بخش یا هر ماده دیگری یا داروی دیگر که گاهی اوقات اسمش شنیده میشود و گفته میشود، استفاده نکنند.
پس چیزی که مهم است این است که زمانی که ما با یک مشکلی مواجه می‌شویم کمک گرفتن از یک مشاور، روانشناس یا روان درمانگر میتواند خیلی کمک کند که برنامه خواب و برنامه استراحت تنظیم شده و ما چرخه سلامت کاری، درسی و برنامه را به دست بیاروریم.
ایجاد شرایط مطلوب برای فعال سازی ذهن؛ نه تنبل کردن آن
داوطلبین ما قرار است که برای یک مسابقه قوی کنکوری آماده باشند. در این مسابقه نیاز است که داوطلب از ذهن فعال، اکتیو و تحلیلگر برخوردار باشد و خودش را برای هر یک آماده کند.
اگر هر یک از این سه پارامتر از ذهن آن‌ها گرفته شود، فعالیت ذهنی آن‌ها کم میشود، و دیگر فعال نخواهد بود، میزان تحلیلگری مغز آن‌ها کاسته میشود و همه این موارد در نتیجه استفاده از مواد خوراکی است که نام برده‌ایم. پس بهتر است اصلاً از این موارد استفاده نشود تا ذهن تنبل نباشد.
وجود استثنائات جهت مصرف مواد خوراکی انرژیزا
گاهی اوقات، واژه اصلاً، میتواند استثنائاتی را داشته باشد اما خب این استثناء بودن تنها برای یک بار استفاده بیان میشود.
- آن هم به این معنی است که اگر داوطلبی تنها یک شب را برای مطالعه بیشتر و به واسطه خوردن قهوه بیدار بماند، ایرادی نخواهد داشت.
- در مواردی دیگر اگر دانش‌آموزی، به هر دلیلی که لازم بود با تجویز پزشک یک شب قرص آرام‌بخش مصرف کند، مشکلی پیش نخواهد آمد.
- و یا حتی با یک بار مصرف نوشابه انرژیزا جهت بهبود انرژی اتفاقی نخواهد افتاد.
اصلاً این‌گونه نیست که داوطلبی تصور کند که با یک‌بار قهوه خوردن مشکلاتی برای او ایجاد خواهد شد، خیر. اما نکته مهم این است که مصرف این‌ها نباید در یک برنامه و به طور مستمر انجام شود. در آن صورت است که به داوطلب صدمه وارد خواهد کرد.
نباید به ازای کمبود خواب کیفیت مطالعه کاسته شود
نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که؛ زمانی‌که ما به هر دلیلی در زمان استراحت یا خواب تغییری را ایجاد می‌کنیم، یعنی با یک عامل خارجی زمان خواب را کم کردیم و به زمان مطالعه افزوده‌ایم. اگر در این افزایش زمان پیشرفتی را نداشته باشیم، به این معناست که بازده مطالعاتی وجود ندارد. درسته که با زمان بیشتری مطالعه انجام شده است، اما چون بازده پایین بوده، پس کیفیت کار نیز پایین بوده است.
برای جبران این کیفیت پایین چه باید کرد؟
زمانی‌که از خواب و استراحت کاسته میشود و به مطالعه زمان داده میشود، بدن دوباره احتیاج به آن خواب دارد. پس باید در روزهای بعد به‌گونه‌ای برنامهریزی شود که این خواب برای بدن تامین شود.
اگر دوباره این خواب را تامین نکنید؛ ذهن و جسم آسیب خواهد دید. پس برای فعالیت خاصی که نیاز داریم برای کار علمی‌مان انجام دهیم، نیاز داریم که ذهن فعال و تحلیلگر باشد، اما اگر کمبود خواب جبران نشود، ذهن آمادگی تحلیل کردن مطالب و یادگیری آن‌ها را نخواهد داشت به همین خاطر هر فعالیتی که انجام میشود تاثیر مثبتی نخواهد داشت و درواقع ذهن داوطلب آسیب دیده است.
- بخوانید
جمع بندی
در این مقاله، تأثیر مصرف نوشابههای انرژیزا حاوی کافئین و قرصهای آرامشبخش بر دانشآموزان کنکوری از دو زاویه به دقت بررسی شد. نتایج حاصل از بررسی نشان می‌دهد که این مواد می‌توانند به طور موقت توانایی‌های شناختی و تحرک را افزایش دهند.
اما مضراتی نیز با این مصرف همراه هستند، شامل افزایش اضطراب و کاهش کیفیت خواب. از طرف دیگر، تنها به عنوان یک راه‌حل موقت و بدون در نظر گرفتن مضرات، ممکن است این روش‌ها در دستیابی به موفقیت در آزمون‌های کنکور مفید نباشند.
پاسخ به سوالات متداول شما
چه مضرات و عوارضی میتواند به دنبال مصرف نوشابههای انرژیزا با کافئین و قرصهای آرامشبخش در دانشآموزان کنکوری رخ دهد؟
هر کدام از این موارد میتواند تاثیرات مخصوص به خود را داشته باشد اما مهمترین اثری که این موارد دارند کاهش کیفیت خواب داوطلب است و یکی از مهمترین پارامترهای یادگیری خواب است و همچنین خواب میتواند بر برنامه مطالعاتی داوطلب تاثیر مستقیم داشته باشد. پس میشود نتیجه گرفت که مصرف موارد ذکر شده باعث اختلال در خواب و برنامه مطالعاتی میشود.
برای کاهش مصرف خوراکیهای انرژیزا چه چیزهایی را جایگزین کنیم؟
مهمترین عامل که باعث میشود بدون مصرف این مواد خوراکی، تمرکز و برنامه درستی را داشته باشید، یک برنامهریزی مناسب است که زمانبندی همه فعالیتها از جمله خواب در آن وجود داشته باشد.
آیا مصرف طولانی مدت قهوه موجب کم شدن تمرکز حین مطالعه میشود؟
با مصرف مکرر قهوه، پس از مدتی برای گرفتن تاثیر ابتدایی نیاز به مصرف بیشتر خواهید داشت و ممکن است به سه الی چهار بار نوشیدن قهوه در روز نیز برسید. که همین موضوع موجب کم شدن تمرکز و کاهش زمان خواب میشود.
برای جبران کیفیت کم مطالعه باید چکار کرد؟
یکی از عواملی که موجب کم بودن کیفیت مطالعه میشود، نداشتن خواب کافی است، به همین دلیل باید کمبود خواب جبران شود تا ذهن بتواند فعالیتهایش را بهتر انجام دهد.
