چگونه خودم انتخاب رشته کنم؟
انتخاب رشته کنکور سراسری یکی از مهمترین انتخابات زندگی هر فرد است که می‌تواند مسیر زندگی او را به طور کامل مشخص کند. در این شرایط، کمک گرفتن از کارشناسان انتخاب رشته سراسری و مشاوره تحصیلی در این زمینه برای استفاده درست از روش‌های انتخاب رشته می‌تواند تاثیر خیلی زیادی در آینده داوطلب کنکوری داشته باشد و توصیه یاوران دانش استفاده از خدمات تخصصی یک تیم انتخاب رشته کنکور سراسری است. بااین‌حال، ممکن است برخی از افراد به هر دلیلی امکان کمک گرفتن از کارشناس برای انتخاب رشته حضوری و یا آنلاین را نداشته باشند.
در این شرایط، نیازی به هیچ نگرانی نیست. زیرا در ادامه مطلب، توضیحاتی در اختیار شما قرار می‌دهیم که با استفاده از آن می‌توانید از بهترین تکنیک انتخاب رشته استفاده کرده و این مسیر چالش‌برانگیز را راحت‌تر طی کنید. دانش‌آموزان به همراه خانواده‌های آنها باید با استفاده از تکنیک‌هایی که در این مطلب ارائه می‌دهیم، برای انتخاب رشته خود اقدام کرده و به بهترین شکل ممکن این تصمیم مهم زندگی خود را بگیرند.
- بخوانید
8 مرحله انتخاب رشته
اگرچه ممکن است برخی از دانش‌آموزان به تنهایی برای انتخاب رشته خود اقدام کنند، اما به هیچ عنوان نباید از همفکری با خانواده غافل شوند. زیرا خانواده می‌تواند کمک خیلی زیادی برای انتخاب مکان دانشگاه و رشته انتخابی دانش‌آموز کند و تأثیر زیادی برای شناخت استعداد ، علایق و توانمندی وی دارد. در این قسمت، مهمترین کارهایی که باید برای انتخاب رشته انجام دهید را به صورت مرحله به مرحله توضیح می‌دهیم. شما با طی این مراحل، می‌توانید بر اساس رتبه خود، بهترین رشته و دانشگاه را قبول شوید.
1- توجه به شخصیت دانش‌آموز
اول از همه، دانش‌آموز باید به علایق، سلایق، استعدادها و توانمندی‌های خود توجه کرده و بر این اساس، تصمیم بگیرد که کدام رشته برای او مناسب‌تر است. به احتمال خیلی زیاد شما هم شنیده‌اید که خیلی از افراد اصرار دارند که فرزندان آنها حتماً یکی از رشته‌های نظری را انتخاب کنند. این در حالی است که خود دانش‌آموز به هنر علاقه دارد.
در این شرایط، استعداد و علاقه دانش‌آموز به طور کامل نادیده گرفته می‌شود و شاید حتی در رشته نظری که به آن علاقه ندارد، نتواند به اندازه کافی موفق شود و این امر، باعث سرخوردگی دانش‌آموز می‌شود. در ادامه، نحوه شناخت علاقه، استعداد و توانمندی را توضیح می‌دهیم.
علاقه
باید در نظر داشت که علاقه دانش‌آموز به رشته مورد نظر خود باید علاقه واقعی باشد، نه کاذب. مثلاً ممکن است گاهی مواقع افراد ادعا کنند که به رشته پزشکی علاقه دارند؛ اما زمانی که وارد این رشته می‌شوند و به طور کامل آن را می‌شناسند، متوجه می‌شوند که در واقع علاقه‌ای به آن نداشته‌اند و فقط نام پزشکی را دوست داشته‌اند.
این افراد تا حد خیلی زیادی تحت تاثیر محیط اطراف خود قرار گرفته‌اند و به خاطر پرستیژ کاری پزشکی، فکر می‌کردند که به این شغل یا رشته علاقه دارند. این امر، می‌تواند یکی از مهمترین دلایل ایجاد علاقه کاذب در دانش‌آموزان نسبت به برخی رشته‌های تحصیلی باشد. در این شرایط، دانش‌آموز باید علاقه واقعی خود را پیدا کرده و بر اساس توانمندی‌ها و استعدادهایی که دارد، انتخاب کند که چه رشته‌ای برای او مناسب‌تر است.
استعدادیابی
داشتن استعداد، یکی از مهمترین فاکتورهای تعیین کننده در روش انتخاب رشته شمار می‌آید که می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در روند تحصیل دانش‌آموز داشته باشد. به عنوان مثال، اگرچه شاید یک دانش‌آموز به رشته معماری علاقه داشته باشد، اما تاکنون هیچ طراحی انجام نداده است یا اصلاً استعدادی در تصور کردن و طراحی پرسپکتیو ندارد.
در این صورت اگر این فرد با وجود علاقه واقعی به رشته معماری به این رشته گرایش پیدا کند، به خاطر نداشتن استعداد در این زمینه خاص، متوجه می‌شود که راه خود را اشتباه آمده است. به همین دلیل فرد باید در ابتدا استعداد خود را کشف کرده و سپس برای انتخاب رشته اقدام نماید.
توانمندی
آیا دانش‌آموز با وجود داشتن علاقه و استعداد در یک زمینه خاص، قطعاً می‌تواند در آن زمینه موفق شود؟ قطعاً جواب این سوال، منفی است. زیرا در صورتی که فرد حتی با داشتن علاقه و استعداد، توانمندی کافی برای تحصیل در رشته مورد نظر خود را نداشته باشد، با چالش‌های زیادی مواجه خواهد شد. داشتن توانمندی نه تنها در انتخاب رشته، بلکه برای انجام هر امر دیگری اهمیت دارد.
به عنوان مثال، فرض کنید که شخصی به رشته پرستاری علاقه دارد. این فرد باید به این نکته توجه کند که آیا می‌تواند شرایط شغل پرستاری را تحمل کند؟ آیا او می‌تواند در کنار بیمار قرار گرفته و شرایط او را درک کند؟ اگر فرد با وجود داشتن علاقه خیلی زیاد به رشته پرستاری، نتواند کوچک‌ترین کارهای مربوط به این حوزه مانند تزریق سرم یا سوزن را انجام دهد، گزینه مناسبی برای این رشته نیست. شاید حتی با انتخاب این رشته، به اجبار به وظایف خود عمل کند؛ اما در تمام دوران کار خود احساس ناراحتی و خستگی زیادی خواهد داشت.
- بخوانید
برای این که بهتر از اهمیت توانمندی در تکنیک انتخاب رشته بدانید، مثال دیگری در این زمینه می‌زنیم. تصور کنید که شخصی علاقه خیلی زیادی به رشته دندانپزشکی دارد؛ اما نمی‌تواند مدت خیلی زیادی را در حالت بدنی خاص بالای سر بیمار ایستاده و مشکل او را حل کند. برای چنین شخصی، دندانپزشکی اصلاً رشته مناسبی نیست. زیرا خیلی سریع خسته می‌شود و شاید حتی نتواند چند بیمار را در طول روز ویزیت کند.
کمک گرفتن از مشاور انتخاب رشته و نظر خانواده
دانش‌آموزان می‌توانند به کمک کارشناسان و مشاوران حرفه‌ای و مجرب در این زمینه، پارامترهای علاقه، استعداد و توانمندی خود را شناخته و بر این اساس، انتخاب رشته راحت‌تری داشته باشند. بااین‌حال، اگر کسی امکان کمک گرفتن از مشاوره را نداشته باشد، می‌تواند به کمک خانواده خود، توجه علایق، استعداد و توانمندی‌های خود شود.
به عنوان مثال، فرد باید از خانواده خود بپرسد که در کودکی به چه بازی‌هایی بیشتر علاقه داشته است. مثلاً اگر کسی در کودکی بیش از اندازه اسباب‌بازی‌های خود را خراب و بار دیگر درست می‌کرده است، یعنی به کارهای فنی علاقه و استعداد دارد و به احتمال خیلی زیاد برای این رشته‌ها می‌تواند مناسب باشد.
پس به هیچ عنوان از مشورت با خانواده موقع انتخاب رشته غافل نشوید. اگرچه کمک گرفتن از کارشناس خیلی در این زمینه شما را راحت‌تر می‌کند، اما با استفاده از مواردی که گفتیم، می‌توانید تا حدودی متوجه علاقه، استعداد و توانمندی‌های خود شوید.
2- توجه به شرایط خانوادگی
از دیگر موارد بسیار مهم در تکنیک انتخاب رشته که باید حتماً مد نظر قرار دهید، توجه به شرایط خانوادگی است. به عنوان مثال، اگر پدر خانواده در زمینه ساخت و ساز و کارهای ساختمانی فعالیت دارد، به احتمال خیلی زیاد فرزند او می‌تواند در رشته‌های مربوط به حوزه معماری و عمران، موفق شود. این یعنی اینکه بستر رشد شغلی برای وی فراهم است و او می‌تواند از این بستر به شرط همسو بودن علاقه، استعداد و توانمندی استفاده کند.
از طرف دیگر، ممکن است همه اعضای یک خانواده در ادارات مختلف مشغول به کار باشند. در این شرایط، اگر فرزند آنها نیز به یکی از مشاغل اداری و دولتی مشغول شود، مطمئناً شرایط کار کردن برای او فوق‌العاده راحت‌تر خواهد شد. پس حتماً موقع انتخاب رشته حضوری یا حتی اینترنتی، این موارد را مد نظر قرار دهید تا بتوانید شرایط آینده خود را بهتر مدیریت کنید.
3- شناخت کامل رشته‌ها و دانشگاه‌های مختلف
دانش‌آموز باید برای داشتن یک انتخاب رشته درست، تمام رشته‌ها و دانشگاه‌هایی که به آنها علاقه دارد و یا می‌تواند در آنها تحصیل کند را بشناسد. شناخت واحدهای درسی، شرایط رشته‌ها، فرصت‌های شغلی آینده و بررسی دانشگاه‌ها و شهر مورد نظر می‌توانند تاثیر بسیار زیادی در انتخاب رشته فرد داشته باشند. به عنوان مثال، موقع انتخاب دانشگاه باید به موقعیت مکانی دانشگاه، خوابگاه آن و خدماتی که به دانشجویان ارائه می‌دهند، توجه شود. شاید فاصله دانشگاه تا خوابگاه خیلی زیاد باشد یا حتی دانشگاه مورد نظر فرد، خوابگاهی ارائه ندهد.
لازم است که حتما در خصوص رشته‌هایی که آشنایی ندارد، تحقیق انجام دهد تا از آنها شناخت کافی پیدا کند.
از طرف دیگر، دانشگاه‌ها مدل‌های مختلفی دارند که دانش‌آموز باید هر یک از این مدل‌ها را به طور کامل بشناسد. به عنوان مثال، برخی از دانشگاه‌ها روزانه، برخی شبانه، پردیس، آزاد و خودگردان هستند. شرایط تحصیل، پذیرش و هزینه هر یک از این دانشگاه‌ها به طور کامل با یکدیگر متفاوت هستند و متقاضی باید به تمام این شرایط دقت داشته باشد. بعد از این که داوطلب به شرایط دانشگاه‌های مختلف و فرصت‌های شغلی رشته مورد نظر خود توجه کرد و به طور کامل با آنها آشنا شد، نوبت به مرحله بعد می‌رسد.
4- شناخت دفترچه انتخاب رشته
فرقی ندارد که داوطلب بخواهد انتخاب رشته حضوری، اینترنتی و یا نرم افزاری کند. در هر شرایطی، باید در ابتدا دفترچه انتخاب رشته را دریافت و به طور کامل آن را مطالعه کند. در این دفترچه نام همه دانشگاه‌ها و رشته‌های آنها وجود دارند و متقاضی باید همه آنها را مورد بررسی قرار داده و بداند که کدام یک از آنها برای وی مناسب‌تر هستند.
در این دفترچه می‌توان علاوه بر رشته و دانشگاه، اطلاعات کاملی از بورسیه‌ها، شرایط پذیرش، شرایط افراد بومی و غیربومی را مشاهده کرد و فرد باید بعد از بررسی همه آنها، رشته و دانشگاه‌های مورد نظر خود را از میان دفترچه استخراج کند.
لازم به ذکر است که دفترچه انتخاب رشته هر سال با سال‌های گذشته متفاوت است و حتما نیاز است که اگر تجربه‌ای قبلی با دفترچه انتاخاب رشته کنکور سراسری دارید آن را کنار بگذارید و مجددا دفترچه انتخاب رشته سال مورد نظر را مطالعه کنید. تغییر قوانین و نحوه پذیرش ، ظرفیت‌ها و…. در دفترچه انتخاب رشته چند سال اخیر بسیار دست‌خوش تغییر شده است و هر ساله نیز این روند ادامه دارد.
5- استخراج رشته و دانشگاه‌های مورد علاقه
برای انجام این کار هم فرد فقط باید در کنار رشته و دانشگاه‌هایی که به آنها علاقه دارد، در دفترچه انتخاب رشته علامت بزند. در این مرحله، لازم نیست که شانس قبولی خود برای این رشته یا دانشگاه توجه کند
بدون هیچ پیش داوری و قضاوتی ، هر رشته و دانشگاهی را که امکان رفتن برای او وجود دارد را علامت بزنید.
ممکن است تعداد کد رشته‌ها بسیار زیاد باشد که اصلا اهمیت ندارد.
در واقع در لیست رشته‌ها و دانشگاه‌هایی وجود دارد که مختص شماست و شما با این کار هم دفترچه انتخاب رشته را مرور کرده‌اید و هم توانسته‌اید این دفترچه را برای خود و با توجه علایق، استعداد و توانمندی‌های خود، خلاصه کنید.
بعد از انجام این کار، نوبت به آن می‌رسد که همین این رشته و دانشگاه‌ها را روی یک برگه مجزا نوشته و تنظیم کند.
6- انتخاب بهترین رشته‌ها
به طور کلی، افراد می‌توانند برای انتخاب رشته تنها ۱۵۰ رشته را انتخاب کنند. بااین‌حال، اگر تعداد رشته‌های انتخابی فرد در مرحله قبل بیشتر از ۱۵۰ رشته شد، هیچ مشکلی نیست. زیرا فرد می‌تواند بعد از نوشتن همه رشته‌ها به ترتیب علاقه‌مندی و استعدادهای خود، رشته‌های اضافی را حذف کند تا تنها ۱۵۰ رشته در لیست خود داشته باشد.
برای حذف کردن این رشته‌ها هم اصلاً لازم نیست که حتماً موارد آخر لیست خود را حذف کند. برای مثال، ممکن است برخی از رشته‌ها شباهت زیادی به یکدیگر داشته باشند یا شرایط شهر یا دانشگاه آنها چندان مناسب نباشند که در این صورت، می‌تواند موارد اضافی را حذف کند.
7- اولویت بندی مجدد رشته‌ها
بعد از حذف کردن رشته‌های اضافی و انتخاب ۱۵۰ رشته برتر، نوبت به آن می‌رسد که هر یک از رشته‌ها را مجدداً اولویت‌بندی کند. برای این اولویت‌بندی هم فرد می‌تواند به پارامترهای شخصی خود مانند علاقه، استعداد و توانمندی‌های خود توجه کند. بعد از بررسی این موارد و شرایط خانوادگی متقاضی، نوبت به آن می‌رسد که بار دیگر اولویت‌بندی کرده و لیست جدیدی بر اساس این اولویت‌ها درست کند.
ممکن است این مرحله چندین بار تکرار شود تا دانش‌آموز بتواند بهترین لیست با اولویت‌بندی‌های درست را تهیه کند. این موضوع، هیچ ایرادی ندارد و فرد باید با حوصله و دقت تمام، روش انتخاب رشته را به همین شکل ادامه دهد تا بتواند لیستی کامل و اولویت بندی شده به دست بیاورد. در نهایت، باید این لیست را در فرم انتخاب رشته خود وارد کند.
8- استفاده از نرم‌افزار انتخاب رشته
اشتباهی که شاید از اکثر دانش‌آموزان موقع انتخاب رشته به آن مرتکب شوند، این است که در همان مرحله اول، از نرم‌افزارهای انتخاب رشته استفاده می‌کنند تا دیگر نیازی نباشد که خودشان وقت زیادی برای انجام این کار بگذارند. بااین‌حال، باید بدانید که این نرم‌افزارها بدون در نظر گرفتن علاقه، استعداد، توانمندی و شرایط خانوادگی فرد، رشته‌ها را نمایش می‌دهند.
با استفاده از این نرم‌افزارها در مرحله اول، دید فرد نسبت به انتخاب رشته فوق‌العاده محدود می‌شود و نمی‌تواند رشته‌های دیگری که در این نرم‌افزار نشان داده نشده‌اند، فکر کند. در این نرم‌افزارها تعداد زیادی از رشته‌ها و دانشگاه‌هایی که می‌توانند برای دانش‌آموز مناسب باشند، حذف شده‌اند و حتی شاید خود فرد هم متوجه آنها نباشد.
فرد می‌تواند برای تکمیل کارهای خود در انتخاب رشته، بعد از انجام مراحلی که پیش از این گفتیم، از نرم‌افزارهای معتبر انتخاب رشته نیز استفاده کند. به این منظور، او می‌تواند انتخاب رشته کامپیوتری با نرم‌افزار را در کنار انتخاب رشته خود قرار داده و با مقایسه آنها، بهترین لیست را برای انتخاب رشته خود آماده کند. در این صورت، فرایند انتخاب رشته خیلی بهتر انجام می‌شود و فرد می‌تواند با استفاده از این نرم‌افزارها، بررسی نهایی خود را انجام دهد.
نکته: در این مقاله اشاره‌ای به آینده شغلی و تحصیلی رشته‌ها نشد و همچنین وضعیت درآمدی و مالی رشته‌های جز پارامترهای انتخاب رشته قرار داده نشد چرا که بررسی این موارد از عهده داوطلب خارج است و بهتر است طبق علاقه، استعداد و توانمندی خود انتخاب رشته را انجام دهد.
کلام آخر
دانش آموزان می‌توانند با استفاده از انواع روش انتخاب رشته که در این مطلب آنها اشاره کردیم، مسیر آینده خود را شفاف‌تر کرده و وارد راه جدیدی از زندگی شوند. اگرچه این تکنیک‌ها نیز می‌توانند کمک خیلی زیادی به دانش‌آموزان کنند، اما مجدد تاکید می‌کنیم که کمک گرفتن از کارشناس انتخاب رشته و یا یک مشاور تحصیلی، می‌تواند روند انتخاب رشته را برای فرد راحت‌تر و در عین حال، مطمئن‌تر کند.
زیرا کارشناس یا مشاور با بررسی کامل شخصیت دانش‌آموز و خانواده وی، تمام رشته‌ها و دانشگاه‌های مختلف را بررسی کرده و برای هر کسی، بهترین رشته‌ها را انتخاب می‌کنند. در غیر این صورت، استفاده از مراحلی که پیش از این گفتیم، نیز می‌تواند در روشن‌تر شدن راه متقاضی برای ورود به دانشگاه و انتخاب رشته مورد نظر خود تاثیر زیادی بگذارد.
